Μελέτη και ανάπτυξη οδοντιατρικού πληροφοριακού συστήματος

Abstract

Αναμφισβήτητα η πρόοδος των επιστημών και του πολιτισμού εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την τεχνολογία. Η τεχνολογία έχει εισέλθει σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Σκοπός είναι η αξιοποίησή της, ώστε να μας προσφέρει καλύτερη ποιότητα και ευκολίες στην καθημερινότητά μας. Η χρήση όμως της τεχνολογίας έχει και το αντίστοιχο τίμημα. Το τίμημα αυτό προκύπτει κυρίως από δυο λόγους: 1) Ο άνθρωπος δεν αξιοποιεί την τεχνολογία αποκλειστικά και μόνο για την πρόοδό του, επειδή αποβλέπει σε ιδιοτελείς και συμφεροντολογικούς σκοπούς 2) Η αξιοποίηση της τεχνολογίας δεν γίνεται κατά τον απόλυτα σωστό επιστημονικό τρόπο. Αν συμβαίνει ένας από τους δυο ή και οι δυο παραπάνω λόγοι, τα αποτελέσματα που προκύπτουν είναι σαφώς καταστρεπτικά. Τα προβλήματα που δημιουργούνται επιφέρουν μεγαλύτερη ζημιά από το αναμενόμενο όφελος. Συγκεκριμένα η λανθασμένη χρήση της τεχνολογίας είναι βέβαιο ότι επιφέρει τεράστιες οικονομικές, ηθικές, κοινωνικές ζημιές, κλπ. Στην πρώτη περίπτωση, κατά την οποία ο άνθρωπος δεν αξιοποιεί την τεχνολογία αποκλειστικά για την πρόοδό του, δεν θα γίνει ανάλυση καθώς είναι έξω από τα πλαίσια της παρούσας εργασίας. Μας απασχολεί η δεύτερη περίπτωση κατά την οποία η αξιοποίηση της τεχνολογίας δεν γίνεται με τον απόλυτα σωστό επιστημονικό τρόπο και αυτό οφείλεται στην αμάθεια ή χειρότερα στην ημιμάθεια. Είναι πασιφανές ότι η σημερινή τεχνολογία έχει τη βάση της στην επιστήμη της πληροφορικής. Αρκεί να αναλογιστούμε σε ποιο επίπεδο θα βρισκόταν η τεχνολογία, ο σημερινός πολιτισμός και η ποιότητα της ζωής μας, αν δεν υπήρχαν οι υπολογιστές. Ποιος θα ήταν άραγε ο ρυθμός της προόδου; Ασφαλώς πάρα πολύ αργός. Συνεπώς οι υπολογιστές και η πληροφορική επιστήμη συμβάλλουν καταλυτικά σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας. Προφανώς η σύγχρονη ιατρική εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την τεχνολογία και ειδικά από την επιστήμη της πληροφορικής. Ο άνθρωπος κάνει κακή χρήση των υπολογιστών στην έρευνα για την κατασκευή χημικών και μικροβιολογικών όπλων. Αυτό αποτελεί ένα παράδειγμα που δείχνει την κακή χρήση της τεχνολογίας και των υπολογιστών στις επιστήμες και ειδικά στην ιατρική. Ευτυχώς όμως η τεχνολογία αυτή χρησιμοποιείται και για καλούς σκοπούς. Οι υπολογιστές αξιοποιούνται στην έρευνα και την κατασκευή νέων φαρμάκων, εμβολίων, νέων χειρουργικών μεθόδων, στη μελέτη του DNA, κλπ. Ακόμα οι υπολογιστές είναι απαραίτητοι στη διάγνωση ασθενειών και βοηθούν ή προτείνουν θεραπείες σε πολλές δύσκολες περιπτώσεις. Σήμερα γίνονται λεπτές χειρουργικές επεμβάσεις από ειδικές ρομποτικές μηχανές. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι η πληροφορική εμπλέκεται σε μεγάλο βαθμό στους διάφορους τομείς και ειδικότητες της ιατρικής επιστήμης, ακόμα και στον τομέα της μηχανογράφησης και διαχείρισης της ιατρικής πληροφορίας. Ενδεχομένως μια επιπόλαιη ανάλυση μπορεί να οδηγήσει στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι η μηχανογράφηση στον τομέα της υγείας δεν είναι τόσο ουσιώδης και μεγάλης σημασίας όσο είναι η ανάγκη της πληροφορικής στον τομέα της ιατρικής έρευνας και στην εφαρμογή νέων ιατρικών μεθόδων. Το συμπέρασμα αυτό δεν ευσταθεί διότι η σωστή οργάνωση και διαχείριση της ιατρικής πληροφορίας είναι μεγίστης σημασίας. Πρωτίστως πρέπει να διασφαλίζεται το ιατρικό απόρρητο. Η σωστή οργάνωση της πληροφορίας επιτρέπει την γρήγορη και έγκαιρη ανάκτησή της. Υπάρχουν ιατρικά περιστατικά στα οποία ο χρόνος έχει καθοριστική σημασία. Η ακεραιότητα, η συνέπεια και πληρότητα που έχει η ιατρική πληροφορία είναι απαραίτητη προκειμένου να παρασχεθεί η σωστή ιατρική περίθαλψη και να εξαχθούν τα ορθά συμπεράσματα σε στατιστικά μοντέλα και έρευνες που θα χρησιμεύσουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της ιατρικής επιστήμης. Η παρούσα εργασία αφορά την μηχανογράφηση της ιατρικής πληροφορίας στον τομέα της οδοντιατρικής. Συγκεκριμένα παρουσιάζεται η μελέτη, η ανάλυση και η ανάπτυξη ενός σύγχρονου οδοντιατρικού πληροφοριακού συστήματος. Σκοπός αυτού του πληροφοριακού συστήματος είναι να καλύψει πλήρως τις ανάγκες μιας ιδιωτικής οδοντιατρικής κλινικής ή ενός απλού οδοντιατρείου το οποίο θα είναι προσαρμοσμένο στις προδιαγραφές του ελληνικού συστήματος υγείας. Το παρόν πληροφοριακό σύστημα έχει αναπτυχθεί με βάση τις υποδείξεις Ελλήνων οδοντιάτρων. Οι υποδείξεις αυτές έχουν υλοποιηθεί σχεδόν όλες. Ένα από τα καινοτόμα χαρακτηριστικά που διαθέτει το συγκεκριμένο πληροφοριακό σύστημα είναι ότι επιτρέπει στον ασθενή να αλληλοεπιδρά με το σύστημα και να διαχειρίζεται την πληροφορία που τον αφορά. Η εφαρμογή της σωστής ανάλυσης, σχεδιασμού και ανάπτυξης είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να αποφευχθούν ανεπιθύμητα προβλήματα και απρόβλεπτες καταστάσεις. Επισημαίνω ότι δεν έγιναν εκπτώσεις στο επιστημονικό υπόβαθρο το οποίο αξιοποιήθηκε πλήρως για την ολοκλήρωση του project. Στην μηχανογράφηση του ευαίσθητου τομέα της υγείας πρέπει να αποκλείονται κάθε μορφής τεχνολογικοί ή άλλοι συμβιβασμοί. Πολλά projects απέτυχαν ή δεν απέδωσαν τα προσδοκόμενα λόγω των αδικαιολόγητων τεχνολογικών συμβιβασμών που κακώς έγιναν ή και εξαιτίας της επιστημονικής ανεπάρκειας των υπευθύνων του project. Επαναλαμβάνω ότι το συγκεκριμένο οδοντιατρικό πληροφοριακό σύστημα απευθύνεται κυρίως σε ιδιώτες οδοντιάτρους ή ιδιωτικές οδοντιατρικές κλινικές. Δεν είχε νόημα να αναπτυχθεί οδοντιατρικό λογισμικό που να απευθύνεται σε ένα νοσοκομείο, αφού είναι προφανές ότι διαθέτει ήδη το δικό του οδοντιατρικό λογισμικό, που αποτελεί μέρος του υπάρχοντος ιατρικού πληροφοριακού συστήματος που είναι εγκατεστημένο στο νοσοκομείο.