Basle II: λειτουργικός κίνδυνος

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία αποβλέπει στην παρουσίαση των αναθεωρημένων προτάσεων του δεύτερου Συμφώνου της Επιτροπής Βασιλείας αναφορικά με τον λειτουργικό κίνδυνο. Σκοπός είναι να σκιαγραφήσουμε τη σημασία του λειτουργικού κινδύνου για τα σύγχρονα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τις ενέργειες που πρέπει να ακολουθηθούν για την καταγραφή και τις μεθόδους μέτρησης και μείωσής του. Στο πρώτο κεφάλαιο περιγράφεται ο διαμεσολαβητικός χαρακτήρας του τραπεζικού τομέα και ο ρόλος που διαδραματίζει στην οικονομική ανάπτυξη του χρηματοοικονομικού συστήματος. Επεξηγούνται τα προβλήματα της αντίθετης επιλογής και του ηθικού κινδύνου που δημιουργεί η ασύμμετρη πληροφόρηση καθώς και το principal agent problem. Γίνεται αναφορά στις βασικές λειτουργίες των τραπεζών, στις διαδικασίες screening και monitoring που αυτές ακολουθούν και στις ενέργειες τους για την αντιμετώπιση του free rider problem. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύονται οι εποπτικοί κανόνες που είναι απαραίτητοι για την προστασία καταθετών και μετόχων, δανειστών και δανειζόμενων, καθώς και οι ενέργειες για την καταπολέμηση του ανταγωνισμού μεταξύ των τραπεζών. Γίνεται αναφορά στο σύστημα εγγυήσεων καταθέσεων και στην υιοθέτηση μέτρων, που αφορούν σε περιορισμούς στα ίδια και συνολικά κεφάλαια. Παρουσιάζονται οι δυσκολίες που υπάρχουν για την αποτίμηση των στοιχείων του ισολογισμού μίας τράπεζας και οι λογιστικές αρχές που ακολουθούνται. Αναφέρονται επίσης και τα μέτρα κρατικής παρέμβασης. Στο τρίτο κεφάλαιο επικεντρωνόμαστε στο βαθμό αυστηρότητας και ανοχής του εποπτικού πλαισίου και στις μορφές τραπεζικού ελέγχου. Αναφερόμαστε στο φαινόμενο της μεταδοτικής συμπεριφοράς και στο κυβερνητικό δίχτυ ασφαλείας. Παρουσιάζεται το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των τραπεζικών ιδρυμάτων βάσει του πρώτου Συμφώνου της Βασιλείας και οι λόγοι που οδήγησαν στο νέο Σύμφωνο. Ακολουθεί σύντομη επισκόπηση των τριών πυλώνων της Συνθήκης της Βασιλείας (Basle II) καθώς και των βασικών αρχών που τη διέπουν. Στο τέταρτο κεφάλαιο ορίζουμε την έννοια του λειτουργικού κινδύνου και τις μορφές του. Παραθέτουμε παραδείγματα και μεθόδους διαπίστωσης των λειτουργικών γεγονότων. Στο πέμπτο κεφάλαιο περιγράφονται τα απαραίτητα στοιχεία για την αποτελεσματική διαχείριση του λειτουργικού κινδύνου. Αναπτύσσονται οι μεθοδολογίες υπολογισμού των ελάχιστων κεφαλαιακών απαιτήσεων έναντι του λειτουργικού κινδύνου, ήτοι η προσέγγιση του βασικού δείκτη, η τυποποιημένη προσέγγιση και οι εξελιγμένες προσεγγίσεις μέτρησης. Αναλύονται επίσης οι κανόνες που πρέπει να εφαρμόζουν τα τραπεζικά ιδρύματα για την ελαχιστοποίηση του λειτουργικού κινδύνου και των συνεπειών του. Στο έκτο κεφάλαιο περιγράφονται οι μέθοδοι μέτρησης του λειτουργικού κινδύνου που έχουν εφαρμοσθεί από ιαπωνικές τράπεζες. Στην τελευταία ενότητα της εργασίας διατυπώνονται συμπερασματικές παρατηρήσεις σχετικά με τον λειτουργικό κίνδυνο.