"Φούσκες" στις αγορές αξιών
View/ Open
Subject
Μετοχές ; Stocks ; Χρηματιστήρια αξιών ; Stock market ; Οικονομικές κρίσεις ; Economic crisisAbstract
Μικρά και μεγάλα κερδοσκοπικά επεισόδια που έχουν σχέση με τραπεζογραμμάτια, χρεόγραφα, τίτλους γης, έργα τέχνης και άλλα περιουσιακά στοιχεία αποτελούν εδώ και αιώνες αναπόσπαστο τμήμα της παγκόσμιας οικονομικής ιστορίας. Η βραχύτητα της μνήμης, η άγνοια της ιστορίας, η ξεχωριστή ικανοποίηση που χαρίζει η συγκέντρωση του πλούτου σε άτομα και οργανισμούς, η απατηλή σχέση ανάμεσα στο χρήμα και την ευφυΐα μπορούν να θεωρηθούν παράγοντες που συντελούν στην αέναη επανάληψη αυτών των επεισοδίων. Με αφορμή την εκρηκτική τροχιά ανόδου στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών - του οποίου η κεφαλαιοποίηση ανέρχεται σε 142% του Α.Ε.Π. - αλλά και τα καθημερινά πολυσέλιδα δημοσιεύματα του Τύπου με απόψεις αναλυτών, ή ειδικών και μη ειδικών για την ύπαρξη ή μη "φούσκας", είναι χρήσιμο να ανατρέξουμε στην προέλευση και το περιεχόμενο της ορολογίας "φούσκα" που είναι η απόδοση της αγγλικής λέξης "bubble". Η αρχική έννοια του όρου δε σχετίζεται με το "φούσκωμα" της κερδοσκοπίας, καθώς συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, αλλά προέρχεται από τη λέξη "bubble" που σημαίνει "βολβός". Και αυτό διότι η πρώτη χρηματιστηριακή κρίση που έχει καταγραφεί στην ιστορία συνέβη στο Χρηματιστήριο του Άμστερνταμ με αφορμή τη διαπραγμάτευση βολβών τουλίπας. Ως “κερδοσκοπική φούσκα'' περιγράφεται το ακόλουθο φαινόμενο. Νέα, φαινομενικά, αντικείμενα ή γεγονότα, άσχετα με θεμελιώδεις οικονομικούς δείκτες - οι τουλίπες στην Ολλανδία τη διετία 1636-1637, ο χρυσός στη Λουιζιάνα κατά το χρονικό διάστημα 1716-1720, τα οικόπεδα στη Φλόριδα τη δεκαετία του 1920, τα οικονομικά σχέδια της κυβέρνησης Reagan το 1987 - προσελκύουν συχνά την οικονομική σκέψη. Η τιμή του αντικειμένου της κερδοσκοπίας αυξάνεται Η αύξηση αυτή προσελκύει νέους επενδυτές που προσδοκούν υψηλές κεφαλαιακές αποδόσεις. Η διαδικασία της αύξησης των τιμών συνεχίζεται όσο προσελκύονται περισσότεροι επενδυτές οι οποίοι προσδοκούν ότι η αγορά θα διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα και θα ανεβεί ακόμη περισσότερο, πιθανότατα απεριόριστα. Ωστόσο ορισμένοι από αυτούς που ακολουθούσαν το διαρκώς ογκούμενο κύμα των επενδυτών κάποια στιγμή θα αποχωρήσουν, πιθανότατα για ασήμαντους λόγους. Η αντίδραση των υπολοίπων προς τη νέα πραγματικότητα είναι οι πωλήσεις ή η προσπάθεια για πωλήσεις. Το όνειρο καταστρέφεται απότομα και επέρχεται η τελική πτώση, η οποία δεν συντελείται ομαλά ή σταδιακά, αλλά τερματίζεται με ένα ισχυρότατο μπαμ. Οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις είναι σημαντικότατες. Το ανθρώπινο κόστος δεν μπορεί, σε καμιά περίπτωση, να θεωρηθεί αμελητέο. Ενδεικτικά αναφέρεται ως παράδειγμα το χρηματιστηριακό κραχ του 1929. Η ζήτηση για ένα ευρύ φάσμα καταναλωτικών αγαθών εξασθένησε, οι επενδύσεις των επιχειρηματιών μειώθηκαν και οι χρεοκοπίες αυξήθηκαν. Οι δύο μεγάλοι διοικητές τραπεζών, ο Mitchell της National City Bank και ο Wiggin της Chase έχασαν ότι είχαν και δεν είχαν.