Ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα σε Agile οργανισμούς

Abstract

Η παρούσα εργασία εξετάζει τον ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα σε οργανισμούς που έχουν υιοθετήσει agile μεθοδολογίες . Το παραδοσιακό μοντέλο που είχε κυριαρχήσει τις προηγούμενες δεκαετίες, κυρίως για λόγους σταθερότητας, στηρίζονταν σε μια στατική, περιορισμένη και δομική ιεραρχία με τους στόχους και τις αποφάσεις να μεταφέρονται από την κορυφή προς τη βάση. Οι οργανισμοί με αυτό το παραδοσιακό μοντέλο, λειτουργούσαν μέσω του γραμμικού προγραμματισμού και ελέγχου, προκειμένου να δημιουργήσουν αξία στους μετόχους. Αυτή η δομή είναι ισχυρή αλλά συχνά υπολείπεται ταχύτητας και ευελιξίας. Αντιθέτως, ένας ευέλικτος-agile οργανισμός αποτελεί στην πραγματικότητα ένα δίκτυο ανθρώπων με κοινή ανθρωποκεντρική κουλτούρα ο οποίος λειτουργεί σε ταχείς κύκλους εκμάθησης και αποφάσεων, υποστηριζόμενο από την τεχνολογία και καθοδηγούμενο από έναν ισχυρό στόχο: τη δημιουργία αξίας στους μετόχους από κοινού. Το μοντέλο αυτό έχει τη δυνατότητα να αναδιαμορφώνει γρήγορα και αποτελεσματικά τη στρατηγική, τη δομή, τις διαδικασίες, τους ανθρώπους και την τεχνολογία ως προς τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Έτσι, ένας agile οργανισμός επιτυγχάνει ταχύτητα και σταθερότητα, στοιχεία που αποτελούν ένα εξαιρετικά κρίσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις ασταθείς, αβέβαιες, πολύπλοκες και ασαφείς, γνωστές ως VUCA, συνθήκες (ακρωνύμιο από τις λέξεις volatility, uncertainty, complexity, ambiguity) των καιρών μας (Bennett & Lemoine, 2014). Για τον καθορισμό των ανθρώπινων παραγόντων προς εξέταση, πραγματοποιήθηκε ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας, καταλήγοντας στους παρακάτω εννέα παράγοντες: αυτονομία, εμπιστοσύνη, συνεργασία, ηγετικό στυλ, ανθεκτικότητα, παρακίνηση, δεξιότητες και ικανότητα ομάδας, κουλτούρα, αξίες και ταυτότητα του οργανισμού και συμμετοχή του πελάτη. Στη συνέχεια, ακολούθησε ανάλυση με χρήση ερωτηματολογίου ανοικτού τύπου καθώς και μία ερώτηση ιεράρχησης των παραγόντων ως προς τη σημαντικότητά τους. Οι συμμετέχοντες που επιλέχθηκαν αποτελούν στελέχη διαφόρων βαθμίδων και οργανισμών, με εξειδίκευση σε agile μεθοδολογίες. Επιπροσθέτως της ποιοτικής ανάλυσης, εφαρμόστηκε η μέθοδος Best-Worst Method (BWM) για την ανάδειξη των παραγόντων με τη μεγαλύτερη και μικρότερη βαρύτητα. Τα αποτελέσματα της μελέτης συνάδουν με τις θεμελιώδεις αξίες και αρχές που καθοδηγούν μια ευέλικτη προσέγγιση στην ανάπτυξη λογισμικού του Agile Manifesto, του εγγράφου που δημιουργήθηκε από δεκαεπτά ειδικούς στην ανάπτυξη λογισμικού το 2001. Ειδικότερα, οι πιο βαρυσήμαντοι παράγοντες που προέκυψαν από την BWM είναι η συνεργασία και η εμπιστοσύνη, οι οποίοι θεωρούνται καθοριστικοί για την αποτελεσματική λειτουργία των ομάδων. Στη συνέχεια, ακολούθησαν οι δεξιότητες και η ικανότητα της ομάδας, η ηγεσία, η αυτονομία και η παρακίνηση, που επαληθεύουν την κρισιμότητα του ηγετικού πλαισίου, της τεχνικής επάρκειας και της δυνατότητας αυτό-οργάνωσης για υψηλή αποδοτικότητα. Χαμηλότερη βαρύτητα αποδόθηκε στην ανθεκτικότητα και την κουλτούρα και εταιρική ταυτότητα και ως ο λιγότερο σημαντικός παράγοντας ορίστηκε η συμμετοχή του πελάτη. Παρότι το μεγαλύτερο μέρος των ευρημάτων συγκλίνουν με τη διεθνή βιβλιογραφία, εντοπίστηκε μια ενδιαφέρουσα διαφοροποίηση, αυτής της συμμετοχής του πελάτη, η οποία αναλογικά με τους υπόλοιπους παράγοντες υποβαθμίστηκε η σημασία της. Συμπερασματικά, η μελέτη επιβεβαιώνει τον κανόνα, ήτοι ότι ο ανθρώπινος παράγοντας είναι κρίσιμος για την επιτυχία των agile οργανισμών. Παρά το γεγονός ότι η Agile μεθοδολογία έχει τις ρίζες της στον τομέα της ανάπτυξης λογισμικού, η εφαρμογή της δεν περιορίζεται αποκλειστικά στους προγραμματιστές ή στον τεχνικό τομέα. Αντίθετα, οι αρχές και πρακτικές της Agile εφαρμόζονται πλέον ευρέως σε διάφορους κλάδους και επίπεδα οργανισμών, όπου η ευελιξία, η συνεργασία και η συνεχής προσαρμογή αποτελούν κρίσιμα στοιχεία (Highsmith, 2009). Η επένδυση της Διοίκησης στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας εμπιστοσύνης και συνεργασίας, διαμορφώνοντας το κατάλληλο περιβάλλον για να παρέχεται στους εργαζομένους η αναγκαία υποστήριξη και η εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους, μπορεί να βελτιστοποιήσει την απόδοση του οργανισμού. Επιπλέον προτείνονται πρακτικές παρεμβάσεις, όπως η ενίσχυση της ηγεσίας υπηρετικού τύπου (servant leadership), η εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες και η δημιουργία οργανωσιακού πλαισίου που ενθαρρύνει την αυτονομία και την καινοτομία. Λόγω των περιορισμών της μελέτης, προτείνονται μελλοντικές έρευνες μεγαλύτερης έκτασης και έμφαση στη διερεύνηση του ρόλου της ψυχολογικής ασφάλειας και στη μελέτη διαφορετικών πολιτισμικών πλαισίων στην υιοθέτηση Agile πρακτικών.