Μη εξυπηρετούμενα δάνεια : κανονιστικό πλαίσιο επιτήρησης και ποσοτικές τεχνικές εκτίμησης κινδύνων

Abstract

Σε ένα τραπεζικό σύστημα, το δανειακό χαρτοφυλάκιο κατέχει πρωτεύοντα ρόλο στην επιχειρηματική στρατηγική των πιστωτικών ιδρυμάτων, καθώς αποτελεί την κύρια πηγή εσόδων τους. Παράλληλα, συνδέεται με τον πιστωτικό κίνδυνο, ο οποίος εκδηλώνεται όταν ο δανειολήπτης αδυνατεί να εξοφλήσει ένα δάνειο ή καθυστερεί την αποπληρωμή του, σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης. Ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων, ενώ αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τον ορισμό του πιστωτικού κινδύνου, αποτελεί συγχρόνως έναν από τους βασικότερους παράγοντες της συστημικής αφερεγγυότητας του τραπεζικού τομέα, εμποδίζοντας την ανάπτυξη, τόσο του τραπεζικού συστήματος αλλά και της οικονομίας γενικότερα. Το κανονιστικό πλαίσιο της Βασιλείας ΙΙ επιτρέπει στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να χρησιμοποιούν τα μοντέλα Εσωτερικής Διαβάθμισης για τον υπολογισμό των κεφαλαίων που πρέπει να διατηρούν, ώστε να αντιμετωπίσουν πιθανές απώλειες από το δανειακό χαρτοφυλάκιό τους. Στόχος της παρούσας εργασίας, η προσέγγιση του πιστωτικού κινδύνου που εμπεριέχεται σε κάθε πίστωση και περιλαμβάνει τα ληξιπρόθεσμα δάνεια, τις προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις και την αξιολόγηση του κινδύνου. Η παρούσα εργασία δομείται σε πέντε κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το πλαίσιο για την κεφαλαιακή επάρκεια των πιστωτικών ιδρυμάτων (Βασιλεία Ι, ΙΙ, ΙΙΙ) και ο υπολογισμός των απαιτούμενων κεφαλαίων με τις δύο προτεινόμενες προσεγγίσεις, την Τυποποιημένη προσέγγιση και την προσέγγιση των Εσωτερικών Συστημάτων Διαβάθμισης. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στην έννοια των μη εξυπηρετούμενων δανείων και στους παράγοντες που τα επηρεάζουν. Επιχειρείται, στο μακροοικονομικό περιβάλλον της χώρας μας, η μελέτη της σχέσης μεταξύ των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των μακροοικονομικών παραγόντων και παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος σχετικά με την εξέλιξη των υπολοίπων των δανείων και των καθυστερήσεων για το σύνολο των ελληνικών τραπεζών, από το 2002 έως τον Ιούνιο του 2024. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στα μοντέλα εκτίμησης του πιστωτικού κινδύνου και τα χαρακτηριστικά τους, στις προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν για να είναι αποτελεσματικά, καθώς και στην διαδικασία που ακολουθείται για την ανάπτυξή τους. Επίσης, παρουσιάζονται αναλυτικά τα βασικά μοντέλα της μεθόδου credit scoring με τις τεχνικές επικύρωσής τους. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναπτύσσονται μοντέλα βαθμολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, με βάση τις τεχνικές της λογιστικής παλινδρόμησης, της διαχωριστικής ανάλυσης και των δέντρων απόφασης, χρησιμοποιώντας πραγματικά δεδομένα. Τέλος, στο πέμπτο κεφάλαιο παρατίθεται σύνοψη της εργασίας.