Integrated reporting and earnings management

Abstract

Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι να εξετάσει την επίδραση του τρόπου παρουσίασης της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και της πληροφόρησης για την εταιρική βιωσιμότητα με βάση εκθέσεις Ολοκληρωμένης Αναφοράς (Integrated Reporting-IR), στη μείωση των πρακτικών Χειραγώγησης Κερδών (Earnings Management-ΕΜ). Η Ολοκληρωμένη Αναφορά πρόκειται για ένα σύγχρονο πλαίσιο εταιρικής αναφοράς, όπου η εταιρεία στοχεύοντας στην παροχή μίας ολιστικής εικόνας της απόδοσής της, συνδυάζει τα χρηματοοικονομικά και μη χρηματοοικονομικά της δεδομένα, σε μία ενιαία αναφορά. Πιο συγκεκριμένα, η εταιρεία ενσωματώνοντας την χρηματοοικονομική της απόδοση με τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και διακυβερνητικές πτυχές της (ESG), έχει ως κύριο στόχο τη δημιουργία αξίας βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, όπως αυτό ορίζεται από το Διεθνές Συμβούλιο Ολοκληρωμένης Αναφοράς (International Integrated Reporting Council). Το κίνητρο για την έρευνα μας προέρχεται από την αυξανόμενη υιοθέτηση του IR από επιχειρήσεις τις τελευταίες δεκαετίες (Eccles et al.,2015), παρά το γεγονός ότι η υιοθέτηση του παραμένει ακόμα προαιρετική, με εξαίρεση τις χώρες της Νότιας Αφρικής, όπου η υιοθέτηση του IR είναι υποχρεωτική για όσες εταιρείες είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο του Γιοχάνεσμπουργκ. Η εθελοντική λοιπόν υιοθέτηση του IR στοχεύοντας στην παροχή διαφανούς πληροφόρησης για την απόδοση των επιχειρήσεων, ενισχύει την εταιρική διαφάνεια προσελκύοντας έτσι ενδιαφερόμενους φορείς, όπως επενδυτές, μετόχους, εργαζομένους, δημιουργώντας αξία για την εταιρεία σε βάθος χρόνου και δημιουργώντας μακροχρόνιες προοπτικές. Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι το IR θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τις επιχειρήσεις ως εργαλείο αποτροπής των διοικήσεων από τη υιοθέτηση μυωπικών συμπεριφορών και την εφαρμογή τεχνικών χειραγώγησης κερδών, που στόχο έχουν να προβάλλουν μία διαμορφωμένη εικόνα της εταιρείας. Η εμπειρική μας έρευνα εστιάζει σε δείγμα επιχειρήσεων της Ευρωζώνης, όπου η εφαρμογή της ολοκληρωμένης αναφοράς δεν είναι υποχρεωτική, καλύπτοντας την περίοδο 2005 με 2023. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για αυτήν την ανάλυση αντλήθηκαν από τη βάση δεδομένων Refinitiv, συγκεκριμένα από το Worldscope και ESG datasets. Στην εργασία μας εξετάζουμε τη σχέση μεταξύ του IR και της χειραγώγησης κερδών έχοντας μετρήσει τα μεγέθη αυτά με τους εξής τρόπους. Αρχικά, θεωρούμε ότι μία εταιρεία εθελοντικά υιοθετεί την πρακτική της ολοκληρωμένης αναφοράς, εφόσον δημοσιεύει τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά της στοιχεία (ESG data). Για τη μέτρηση του IR χρησιμοποιούμε μία ψευδομεταβλητή, η οποία παίρνει την τιμή 1, εάν η εταιρεία ενσωματώνει το IR στην ετήσια έκθεση της στην ενότητα της συζήτησης και ανάλυσης διοίκησης (Management Discussion and Analysis-MD&A) και την τιμή 0 στην περίπτωση που δεν το ενσωματώνει. Όσον αφορά τη μέτρηση της χειραγώγησης κερδών, χρησιμοποιούμε δύο βασικές μεθόδους και τις παραλλαγές τους. Πιο συγκεκριμένα, πρώτα εστιάζουμε στη χειραγώγηση κερδών μέσω λογιστικών δεδουλευμένων, εφαρμόζοντας το μοντέλο Jones (1991), το τροποποιημένο μοντέλο Jones από τους Dechow et al. (1995) και το μοντέλο Jones προσαρμοσμένο με τον δείκτη απόδοσης περιουσιακών στοιχείων, ROA( Kothari et al.,2005). Έπειτα, εστιάζουμε στη χειραγώγηση κερδών με βάση τις λειτουργικές δραστηριότητες της επιχείρησης ακολουθώντας τη μεθοδολογία του Roychowdhury (2006). Στα μοντέλα μας περιλαμβάνουμε επίσης πρόσθετες μεταβλητές που επηρεάζουν την απόδοση των επιχειρήσεων και σχετίζονται με την ολοκληρωμένη αναφορά, ώστε να ενισχυθεί η εγκυρότητα και η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων μας. Χρησιμοποιούμε τον δείκτη επίδοσης ESG τόσο σύνθετο όσο και αποσυντεθειμένο στις τρεις πτυχές του, περιβαλλοντική, κοινωνική και διακυβερνητική, ο οποίος παρέχεται από τη βάση δεδομένων. Επίσης, χρησιμοποιούμε μία ψευδομεταβλητή, την οποία εξάγουμε και αυτή από τη βάση δεδομένων και αναφέρεται στο εάν μία εταιρεία δημοσιεύει ή όχι ξεχωριστή έκθεση βιωσιμότητας λαμβάνοντας την τιμή 1, και 0, εάν δεν δημοσιεύει έκθεση βιωσιμότητας, Τα αποτελέσματα από την ανάλυση μας είναι ισχυρά και δείχνουν μία έντονη, στατιστικά σημαντική και αρνητική σχέση μεταξύ της υιοθέτησης του IR και της χειραγώγησης κερδών μέσω πραγματικών λειτουργικών δραστηριοτήτων. Αντίθετα, δεν παρατηρείται στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ της υιοθέτησης του IR και της χειραγώγησης κερδών με βάση τα λογιστικά δεδουλευμένα. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι η ολοκληρωμένη αναφορά απαιτώντας από τις επιχειρήσεις να αποκαλύπτουν λειτουργικά και μη χρηματοοικονομικά στοιχεία απόδοσης, ενισχύει τη διαφάνεια σε επιχειρησιακό και βιώσιμο επίπεδο, γεγονός που καθιστά πιο ορατές τεχνικές που αντιβαίνουν στο στόχο αυτό. Τέτοιες τεχνικές προέρχονται από τη χειραγώγηση πραγματικών δραστηριοτήτων και όχι από τις τεχνικές χειραγώγησης κερδών μέσω λογιστικών δεδουλευμένων, οι οποίες χρησιμοποιούνται στις χρηματοοικονομικές αναφορές που ελέγχονται κιόλας αυστηρά για την τήρηση συγκεκριμένων λογιστικών προτύπων. Επίσης, παρατηρούμε ότι η αρνητική επίδραση του IR στη διαχείριση πραγματικών δραστηριοτήτων είναι πιο έντονη σε χώρες με υψηλό επίπεδο επιβολής του νόμου. Αυτό συμβαίνει διότι στις χώρες αυτές, όπου υπάρχουν αυστηρά ρυθμιστικά και νομικά πλαίσια, καθώς και αυστηρή επιβολή των νόμων και των προτύπων, ο έλεγχος και η εποπτεία από τις ρυθμιστικές αρχές αυτών των κανονισμών και των νόμων είναι μεγαλύτερη με αποτέλεσμα να αποφεύγονται τεχνικές αντίθετες με αυτά που πρέπει να εφαρμοστούν. Οι ισχυροί λοιπόν μηχανισμοί εφαρμογής μίας χώρας λειτουργούν βοηθητικά στην εξασφάλιση της διαφάνειας που προάγεται από το πλαίσιο της ολοκληρωμένης αναφοράς. Το συμπέρασμα που προκύπτει από την παρούσα διατριβή είναι ότι αναδεικνύει τη σημασία της υιοθέτησης της ολοκληρωμένης αναφοράς στη εταιρική διαφάνεια και την ποιότητα των εταιρικών κερδών. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η συμβολή της στην αποτροπή της χειραγώγησης κερδών μέσω λειτουργικών δραστηριοτήτων ενισχύοντας τη λειτουργική διαφάνεια και τη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα του IR στη μείωση της χειραγώγησης κερδών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το θεσμικό πλαίσιο της χώρας, αφού χώρες με ισχυρούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς παρατηρούν μεγαλύτερη επίδραση του IR στην ποιότητα κερδών τους. Επομένως, η έρευνα αυτή μας διδάσκει ότι αναγκαία καθίσταται μία ολοκληρωμένη προσέγγιση στην εταιρική αναφορά που να ενσωματώνει τις χρηματοοικονομικές και μη πτυχές της εταιρείας, λαμβάνοντας όμως υπόψη παράλληλα και το θεσμικό πλαίσιο της χώρας όπου δραστηριοποιείται.