Το social marketing στην επικοινωνιακή στρατηγική της δωρεάς και των μεταμοσχεύσεων συμπαγών οργάνων - Η περίπτωση της Ελλάδας

Abstract

Περισσότερες από 100 χώρες στον κόσμο προσφέρουν σήμερα υπηρεσίες μεταμόσχευσης οργάνων. Τα ολοκληρωμένα προγράμματα μεταμόσχευσης, σε καθεμία από τις χώρες αυτές, προϋποθέτουν την υποστήριξη και την αλληλεπίδραση τριών σημαντικών ενδιαφερομένων: της κυβέρνησης (εκπροσωπεί την κοινωνία και το Υπουργείο Υγείας της), των επαγγελματιών Υγείας που εκτελούν ή συντονίζουν τις μεταμοσχεύσεις και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης που υπογραμμίζουν την ανάγκη για δωρεά οργάνων και αναδεικνύουν με ανεξάρτητο και αντικειμενικό τρόπο το όφελος της μεταμόσχευσης ως ιατρική πράξη. Τελικός αποδέκτης της πολιτικής, της πληροφορίας και του μηνύματος, είναι η κοινωνία των πολιτών, τα μέλη τής οποίας μπορούν να βρεθούν είτε στη θέση του δότη, είτε στη θέση του λήπτη οργάνων, για αυτό και καλούνται να αποφασίσουν όσο βρίσκονται εν ζωή αν επιθυμούν να δωρίσουν εν ζωή ή μετά θάνατο τα όργανά τους ή να δωρίσουν τα όργανα ενός αποβιώσαντα συγγενή τους. Ωστόσο, παρά την οργάνωση των Συστημάτων Υγείας, των επιτευγμάτων της Ιατρικής Επιστήμης, των εκστρατειών ενημέρωσης και την ανάπτυξη Πολιτικών Υγείας, καμία χώρα παγκοσμίως δεν μπορεί να καλύψει πλήρως τις ανάγκες των πολιτών της για δωρεά συμπαγών οργάνων. Το 2023, περίπου 7.300 ασθενείς στην Ευρώπη έχασαν τη ζωή τους περιμένοντας για μεταμόσχευση οργάνου, γεγονός που αναδεικνύει την έντονη ανάγκη για περισσότερα διαθέσιμα μοσχεύματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ποιότητα των Φαρμάκων και της Υγειονομικής Περίθαλψης (EDQM), πάνω από 13.000 ασθενείς βρίσκονταν στις λίστες αναμονής στο τέλος του 2023. Παρά την αύξηση των δωρεών και των διασυνοριακών ανταλλαγών οργάνων στην Ευρώπη μέσω οργανισμών όπως ο Eurotransplant, που διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ οκτώ ευρωπαϊκών χωρών, η ζήτηση συνεχίζει να υπερβαίνει την προσφορά. Στην Ευρώπη κάθε μία ώρα έξι νέοι ασθενείς προστίθενται στις Εθνικές Λίστες Υποψήφιων Οργάνων, ενώ κάθε μέρα αποβιώνουν περίπου 19 ασθενείς που περίμεναν για το πολυπόθητο μόσχευμα.(EDQM). Στην Ελλάδα, περισσότεροι από 1.350 συνάνθρωποί μας βρίσκονται στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων, 12.000 νεφροπαθείς στη χώρα μας υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, ενώ 8,8 χρόνια είναι ο μέσος χρόνος αναμονής για μεταμόσχευση νεφρού. (ΕΟΜ) Καθώς μία από τις βασικές αιτίες της ένδειας μοσχευμάτων είναι η στάση των πολιτών να μην εγγράφονται στις εθνικές λίστες δωρητών οργάνων, αλλά και η άρνηση των συγγενών να συναινέσουν στη δωρεά οργάνων των δικών τους προσώπων όταν εκείνα έχουν αποβιώσει σε κάποια Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, η ανάγκη για ευαισθητοποίηση και ενημέρωση γίνεται επιτακτική. Και ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιούν τα ανεπτυγμένα Εθνικά Συστήματα Υγείας για την ευαισθητοποίηση των πολιτών είναι οι αρχές και οι μέθοδοι του Social Marketing. Με τη συνεργασία των Μέσων Ενημέρωσης, μέσα από τεχνικές, καμπάνιες και δράσεις προσπαθούν να αναδείξουν το σοβαρό αυτό ζήτημα Δημόσιας Υγείας, ευελπιστώντας στην αύξηση των δυνητικών δωρητών. Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο να αναδείξει την έννοια του Social Marketing, τις τεχνικές που επιστρατεύει όταν έχει ως αντικείμενο την ευαισθητοποίηση και την αλλαγή στάσης των πολιτών σε ζητήματα Δημόσιας Υγείας, την ιδιαιτερότητα της επικοινωνίας της Δωρεάς Οργάνων, και τέλος, μέσα από τα ευρήματα μίας ποιοτικής έρευνας που διεξήχθη το 2019,τη στάση της ελληνικής κοινωνίαςαπέναντι στο συγκεκριμένο ζήτημα.