Τα κριτήρια του Ε.Δ.Δ.Α. ως προς την αποτελεσματική προστασία του δικαιώματος στο απόρρητο της επικοινωνίας. Η ελληνική περίπτωση : συγκλίσεις και αποκλίσεις

Abstract

Στην παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρείται μια ανάλυση των κριτηρίων που τίθενται, ως προς το ζήτημα της διασφάλισης της αποτελεσματικής προστασίας του δικαιώματος στο απόρρητο της επικοινωνίας, όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί μέσα από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στη συνέχεια γίνεται απόπειρα μιας συγκριτικής προσέγγισης με τα αντιστοίχως ισχύοντα στην ελληνική έννομη τάξη και τα προβλεπόμενα στο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο. Ρωγμή στο, καταρχήν, εκ του Συντάγματος «απολύτως απαραβίαστο» του δικαιώματος στο απόρρητο των επικοινωνιών αποτελεί η άρση του για λόγους που ανάγονται στη εθνική ασφάλεια ή τη διακρίβωση σοβαρών αδικημάτων. Προκειμένου η επέμβαση στο προστατεύτεο αυτό δικαίωμα να είναι, κατά το δυνατόν, αναλογική, το Δικαστήριο έχει διαμορφώσει νομολογιακά μια σειρά κριτηρίων συναρτώμενων με τη ρητή αναφορά και σαφή ρύθμιση από τον νόμο όλης της διαδικασίας επέμβασης στο δικαίωμα. Παράλληλα, το οικείο ρυθμιστικό πλαίσιο θα πρέπει να πληροί ορισμένα κριτήρια που αφορούν στην ποιότητά του νόμου προκειμένου να πληρούται η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας και η στάθμιση μεταξύ συχνά «αντίρροπων» δικαιωμάτων που χρήζουν προστασίας. Η συμβατότητα του εκάστοτε εθνικού νομοθετικού πλαισίου με το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κρίνεται από την πλήρωση των προαναφερθέντων κριτηρίων. Στην εγχώρια έννομη τάξη, η αρραγής προστασία του δικαιώματος κατοχυρώνεται, καταρχήν, συνταγματικά στο άρθρο 19 του Συντάγματος, ενώ τον εκτελεστικό του Συντάγματος νόμο, που ρυθμίζει περαιτέρω τα σχετικά με την διαδικασία άρσης του επικοινωνιακού απορρήτου, αποτελούσε, μέχρι προσφάτως, ο Ν. 2225/1994 (ΦΕΚ Α’ 121/20.07.1994) «Για την προστασία της ελευθερίας και ανταπόκρισης και επικοινωνίας και άλλες διατάξεις.», ο οποίος καταργήθηκε στην πλειονότητα των άρθρων του και αντικαστάθηκε από τον πλέον ισχύοντα Ν. 5002/2022 (ΦΕΚ Α’ 228/09.12.2022) «Διαδικασία άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών, κυβερνοασφάλεια και προστασία προσωπικών δεδομένων πολιτών.». Τόσο στο προϊσχύσαν όσο και στο ισχύον εγχώριο ρυθμιστικό πλαίσιο εντοπίζονται προβληματικά σημεία, για τα οποία δύναται να αμφισβητηθεί η συμβατότητά τους με τα προβλεπόμενα από το Ε.Δ.Δ.Α. κριτήρια και κατ’ επέκταση η συμβατότητα της ίδιας της ελληνικής νομοθεσίας με το άρθρο 8 της Ε.Σ.Δ.Α.