Παιδαγωγική ηγεσία και αποτελεσματικότητα της διοίκησης σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τον ρόλο της παιδαγωγικής ηγεσίας στη διοίκηση σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και εξετάζει κατά πόσο μια ηγεσία τέτοιας μορφής μπορεί να βελτιώσει τον τρόπο άσκησης της διοίκησης σε ένα σχολείο. Στο θεωρητικό μέρος της εργασίας στόχος είναι να παρουσιαστούν οι βιβλιογραφικές αναφορές σχετικά με τον διοικητικό και ηγετικό ρόλο των Διευθυντών Σχολικών Μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και ειδικότερα να παρουσιαστεί ο σημαντικός ρόλος της παιδαγωγικής ηγεσίας. Στο ερευνητικό μέρος διεξήχθη ποιοτική έρευνα με τη μορφή των ημιδομημένων συνεντεύξεων σε τέσσερις άνδρες και τέσσερις γυναίκες Διευθυντές/ντριες Σχολικών Μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι συμμετέχοντες υπηρετούν σε σχολεία του νομού Αττικής, του νομού Φθιώτιδας και του νομού Ηλείας. Διερευνήθηκαν οι απόψεις των συμμετεχόντων για τον ηγετικό ρόλο του Διευθυντή, τις δεξιότητες που απαιτείται να έχει ο διευθυντής, τα διοικητικά και παιδαγωγικά του καθήκοντα, τη συμβολή της Πολιτείας στο δύσκολο έργο τους, τον διαμοιρασμό του χρόνου τους σε διοικητικά και παιδαγωγικά ζητήματα, αλλά και η προσωπική τους γνώμη σχετικά με τη συμβολή της παιδαγωγικής ηγεσίας στην ανάπτυξη και εξέλιξη της σχολικής μονάδας που διοικούν. Ακόμη, μέσω των συνεντεύξεων διερευνήθηκε πώς αντιλαμβάνονται οι Διευθυντές τη στάση των γονέων απέναντι στον διοικητικό και παιδαγωγικό τους ρόλο, καθώς και των εκπαιδευτικών. Γονείς και εκπαιδευτικοί αποτελούν δύο βασικές παραμέτρους για την επιτυχή και ομαλή λειτουργία μιας σχολικής μονάδας. Από τα ευρήματα προέκυψε ότι επειδή το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ακολουθεί κατά βάση το γραφειοκρατικό μοντέλο, αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι Διευθυντές σχολικών μονάδων να πρέπει να αφιερώσουν μεγάλο μέρος του χρόνου τους σε διοικητικά ζητήματα. Κατ’ επέκταση οι Διευθυντές δεν μπορούν να επενδύσουν ποιοτικό και ουσιαστικό χρόνο στον παιδαγωγικό τους ρόλο, ο οποίος είναι μείζονος σημασίας για την εξέλιξη των μαθητών και ευρύτερα της σχολικής μονάδας. Κρίνεται επομένως αναγκαίο να αποσυμφορηθούν οι Διευθυντές από γραφειοκρατικές διαδικασίες και να υπάρξει εκ μέρους της Πολιτείας ουσιαστικότερη επιμόρφωση των Διευθυντών πάνω σε ζητήματα ηγεσίας και διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού. Επιπλέον, γίνεται αντιληπτό τόσο από τη βιβλιογραφία όσο κι από τις συνεντεύξεις ότι η παιδαγωγική ηγεσία μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία οράματος και κουλτούρας σε μια σχολική μονάδα και να την εξελίξει. Συνεπώς, στην εποχή της πληροφορίας είναι απαραίτητο οι σχολικές μονάδες ως κοινωνικά συστήματα να εστιάζουν στον άνθρωπο, στο παιδί και στα ποικίλα παιδαγωγικά ζητήματα που προκύπτουν. Η εξισορρόπηση ανάμεσα στον διοικητικό και τον παιδαγωγικό ρόλο του Διευθυντή μπορεί να συμβάλλει θετικά και να λειτουργήσει ως ένας βελτιωτικός παράγοντας για την εκάστοτε σχολική μονάδα.