Examining self-regulated learning through eportfolios in higher education: the case of an eportfolio based self-regulated learning (EPSRL) approach for advancing academic achievement

Abstract

Η πανταχού παρουσία της τεχνολογίας, η διείσδυση των κοινωνικών μέσων στην ακαδημαϊκή ζωή και το νέο σύνολο δεξιοτήτων φαίνεται να δημιουργούν νέες προκλήσεις για την Τριτοβάθμια εκπαίδευση, την ακαδημαϊκή επίδοση, την ευεξία και την ευημερία των ατόμων. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα εκπαιδευόμενων που δυσκολεύονται τόσο ώστε να έχουν ισορροπία ανάμεσα στην ακαδημαϊκή και την κοινωνική ζωή όσο και να ακολουθήσουν μια ομαλή μετάβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και επομένως να ενισχύσουν την ακαδημαϊκή τους απόδοση. Επιπροσθέτως, η χαμηλή επίδοση των εκπαιδευομένων αποκαλύπτει αδυναμίες σε πτυχές που αφορούν στη διαδικασία της μάθησης όπως είναι: γνωστικές, συναισθηματικές, συμπεριφορικές και κοινωνικές διαδικασίες. Η Αυτο-Ρυθμιζόμενη Μάθηση είναι μία δεξιότητα που έχει επίδραση στην ακαδημαϊκή απόδοση, την ευεξία, την ευημερία και τη δια-βίου μάθηση ωστόσο αποτελεί μία αχαρτογράφητη περιοχή για την πλειονότητα των εκπαιδευομένων της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι ερευνητικές μελέτες πρέπει να διερευνήσουν την πιθανότητα σχεδιασμού εκπαιδευτικών παρεμβάσεων οι οποίες να ενθαρρύνουν τη χρήση στρατηγικών Αυτο-ρυθμιζόμενης Μάθησης μέσω Τεχνολογικά υποστηριζόμενων Περιβαλλόντων Μάθησης. Μεταξύ των Τεχνολογικά υποστηριζόμενων Περιβαλλόντων Μάθησης, οι Ηλεκτρονικοί Φάκελοι αποτελούν ένα δυναμικό εργαλείο το οποίο είναι γνωστό στον χώρο της εκπαίδευσης. Οι Ηλεκτρονικοί Φάκελοι μπορούν να ενισχύσουν την ικανότητα του ατόμου να μαθαίνει με έναν αυτο-ρυθμιζόμενο τρόπο ώστε να αναπτύξει μία ευρεία γκάμα δεξιοτήτων, έτσι προτείνεται ο σχεδιασμός μίας εκπαιδευτικής παρέμβασης βασισμένη στους Ηλεκτρονικούς Φακέλους (ως δυναμικά Τεχνολογικά υποστηριζόμενα Περιβάλλοντα Μάθησης) για την εδραίωση των δεξιοτήτων Αυτο-ρυθμιζόμενης Μάθησης και τη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ της Αυτό-ρυθμιζόμενης διαδικασίας μάθησης, της ακαδημαϊκής επίδοσης και του συστήματος μάθησης. Τα παραπάνω δεδομένα υποστηρίζουν ότι υπάρχει ανάγκη για ενδελεχή έρευνα των παραγόντων που συμβάλλουν στην υψηλή ακαδημαϊκή επίδοση. Επομένως, επιδιώκεται η μελέτη των παραγόντων που μπορούν να προβλέψουν και να διασφαλίσουν ότι οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να έχουν κίνητρο στη μάθηση τους, να αξιοποιούν αποτελεσματικά στρατηγικές και να διαχειρίζονται τη μάθηση τους. Επιπροσθέτως, είναι σημαντικό να εξεταστούν εκείνοι οι παράγοντες που επηρεάζουν θετικά την ακαδημαϊκή επίδοση των εκπαιδευομένων. Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα, ένα γενικό ερώτημα τέθηκε: ‘Πώς μπορεί μία εκπαιδευτική παρέμβαση να διασφαλίσει ότι οι εκπαιδευόμενοι θα κατακτήσουν υψηλή ακαδημαϊκή επίδοση και θα συνεισφέρει στην ευεξία/ευημερία των ατόμων;’ Προς αυτή την κατεύθυνση, επιλέχθηκε μία ενδιαφέρουσα ερευνητική μεθοδολογία, η έρευνα βασισμένη σε σχεδιασμό, ώστε να μελετηθεί σε ένα αυθεντικό πλαίσιο το ερευνητικό πρόβλημα. Σύμφωνα με την έρευνα βασισμένη σε σχεδιασμό, υπάρχουν τρία στάδια εξέλιξης: στο αρχικό στάδιο εκπονήθηκε ενδελεχής επισκόπηση της βιβλιογραφίας όπου και δημιουργήθηκε ένα εννοιολογικό μοντέλο. Στο στάδιο της προτυποποίησης, αφού σχεδιάσθηκε η ‘προτεινόμενη λύση’ (εννοιολογικό μοντέλο) εξετάστηκε μέσα από επαναληπτικές πειραματικές διαδικασίες. Κάθε πειραματική διαδικασία ήταν μία ερευνητική παρέμβαση όπου συλλέγονταν τα δεδομένα βάσει της μικτής ερευνητικής στρατηγικής. Για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας, τρεις μικρο-κύκλοι εκπονήθηκαν ως τρεις διαφορετικές ερευνητικές παρεμβάσεις (Μελέτη 1, Μελέτη 2 και Μελέτη 3) όπου συλλέχθηκαν δεδομένα από τα ερωτηματολόγια, τις ρουμπρίκες, τους ατομικούς αναστοχασμούς, το ιστορικό του συστήματος, τα τεστ πριν- και μετά- τη διαδικασία και τα τεχνουργήματα/παραδοτέα των εκπαιδευομένων. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (Ntotal= 237) ήταν μεταξύ 18 και 22 χρονών, προπτυχιακοί φοιτητές σε ένα ελληνικό πανεπιστήμιο. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες είναι ειδικοί ώστε να χρησιμοποιούν ψηφιακές συσκευές, να πλοηγούνται στο διαδίκτυο, να αξιοποιούν επεξεργαστές κειμένου και να χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα. Επίσης, οι συμμετέχοντες ήταν θετικοί για την υλοποίηση του Ηλεκτρονικού Φακέλου και την απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων. Στην Μελέτη 1 (N1=86), σχεδιάσθηκε το εννοιολογικό πλαίσιο και το σύστημα (έκδοση 1), το οποίο και εξετάστηκε μέσω της πειραματικής διαδικασίας (Στάδιο Προτυποποίησης- 1η Επανάληψη). Σύμφωνα με τα ευρήματα, προέκυψε ότι το σύστημα (έκδοση 1) είχε ανάγκη από μετατροπές και προσθήκες ώστε να υποστηρίξει κατάλληλα τους εκπαιδευόμενους να ενισχύσουν τις δεξιότητες αυτο-ρυθμιζόμενης μάθησης, να εμπλακούν ενεργά στη διαδικασία και ενισχύσουν την ακαδημαϊκή τους επίδοση. Ακολουθώντας τα πολύτιμα αποτελέσματα, επιχειρήθηκε ο επανασχεδιασμός του εννοιολογικού πλαισίου, η ανανέωση του Ηλεκτρονικού Φακέλου (έκδοση 2) και η υλοποίηση μιας εκπαιδευτικής παρέμβασης βασισμένη στον Ηλεκτρονικό φάκελο ως ένα σύστημα κοινωνικής δικτύωσης. Στη Μελέτη 2 (N2=123) και Μελέτη 3 (N3=28) σχεδιάστηκε και ελέγχθηκε πειραματικά η προσέγγιση/παρέμβαση για την Αυτο-Ρυθμιζόμενη Μάθηση βασισμένη στον Ηλεκτρονικό Φάκελο (Στάδιο Προτυποποίησης- 2η και 3η Επανάληψη). Στο τελικό στάδιο της αξιολόγησης, τα αποτελέσματα των τριών μελετών (Μελέτη 1, 2 και 3) παρείχαν σημαντικά ευρήματα για αναστοχασμό και μελλοντικές ερευνητικές προτάσεις. Τα ποιοτικά και ποσοτικά αποτελέσματα αναλύθηκαν (μικτή ερευνητική στρατηγική και τριγωνοποίηση) και καταδεικνύουν ότι: Η υλοποίηση της προσέγγισης/παρέμβασης για την Αυτο-Ρυθμιζόμενη Μάθηση βασισμένη στον Ηλεκτρονικό Φάκελο και το σύστημα επηρέασαν θετικά την Αυτο-ρυθμιζόμενη μάθηση των εκπαιδευομένων. Οι εκπαιδευόμενοι αξιοποίησαν μία μεγάλη κλίμακα διαδικασιών αυτο-ρύθμισης όπως τοποθέτηση στόχων, κίνητρα, εσωτερικός και εξωτερικός προσανατολισμός κινήτρων, αξία τη δραστηριότητας, αυτο-αποτελεσματικότητα, στρατηγικές μάθησης, διαχείριση χρόνου, συνεργατική μάθηση, απόκτηση βοήθειας, τα οποία βελτίωσαν μετά τη συμμετοχή στην παρέμβαση και την πρακτική αξιοποίηση τους κατά την ακαδημαϊκή μελέτη. Επιπρόσθετα, η προσέγγιση/παρέμβαση για την Αυτο-Ρυθμιζόμενη Μάθηση βασισμένη στον Ηλεκτρονικό Φάκελο είχε θετική επίδραση στην ακαδημαϊκή επίδοση. Το επίπεδο συμφωνίας μεταξύ των τεσσάρων πηγών αξιολόγησης (εκπαιδευόμενοι, συν-εκπαιδευόμενοι, εκπαιδευτής και εξωτερικοί αξιολογητές), όπου ανεξάρτητα αποτίμησαν τα κριτήρια του εργαλείου (ο στόχος του ηλεκτρονικού φακέλου, τα τεχνουργήματα, ο αναστοχασμός στην πράξη και η ευχρηστία του ηλεκτρονικού φακέλου) ήταν υψηλό και ως εκ τούτου θεωρούνται αξιόπιστα. Επίσης, η συνοχή μεταξύ των κριτηρίων του Ηλεκτρονικού Φακέλου είναι υψηλή και έτσι κάθε κριτήριο αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα αποτίμησης της επίδοσης. Επίσης, η προσέγγιση/παρέμβαση για την Αυτο-Ρυθμιζόμενη Μάθηση βασισμένη στον Ηλεκτρονικό Φάκελο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση υποστήριξε κατάλληλα τους εκπαιδευόμενους ώστε να αξιοποιήσουν και να χρησιμοποιήσουν πρακτικά τις διαδικασίες της αυτο-ρυθμιζόμενης μάθησης. Οι εκπαιδευόμενοι αποτίμησαν την παρέμβαση και συμφώνησαν ότι ο σχεδιασμός του Ηλεκτρονικού φακέλου υποστήριξε κατάλληλα την αυτο-ρυθμιζόμενη μάθηση όπου και φαίνεται να ενισχύθηκε κατά την εξέλιξη των τριών φάσεων της διαδικασία (1-προετοιμασία, 2-σχεδιασμός και έλεγχος, 3-αυτο-αναστοχασμός). Εν κατακλείδι, τα ευρήματα της παρούσας διδακτορικής διατριβής ενισχύουν την τρέχουσα βιβλιογραφία, καθώς επισημαίνουν τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να σχεδιασθεί ένα εννοιολογικό πλαίσιο βασισμένο στην Αυτο-ρυθμιζόμενη Μάθηση (με έμφαση σε γνωστικές, συναισθηματικές, συμπεριφορικές και κοινωνικές διαδικασίες) για τη ανάπτυξη Ηλεκτρονικών φακέλων μάθησης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και τη διαμόρφωση μίας ροής εργασίας που μπορεί να υποστηρίξει τα άτομα να αρχικοποιήσουν τις δεξιότητες Αυτο-ρυθμιζόμενης μάθησης και να διαχειριστούν το μονοπάτι της μάθησης τους. Επιπροσθέτως, η διδακτορική διατριβή συνεισφέρει στο πεδίο του Σχεδιασμού Ατομικής Ανάπτυξης, της ευεξίας και ευημερίας των ατόμων μέσω πολύτιμων ευρημάτων και προτάσεων σχετικά με την επίδραση της παρέμβασης στην αυτο-ρυθμιζόμενη μάθηση και την ακαδημαϊκή επίδοση. Τέλος, παρέχονται θεωρητικές και πρακτικές μελλοντικές προτάσεις για (μεγάλες- και μικρο-μεσαίες δράσεις) στην ακαδημαϊκή κοινότητα, στους εκπαιδευτικούς, στους σχεδιαστές εκπαιδευτικού υλικού, στους υπεύθυνους εκπαιδευτικών συστημάτων, στους σχεδιαστές ψηφιακού υλικού, στους διαχειριστές έργων και στους υπεύθυνους διαχείρισης προσωπικού.