Στρατηγική και εννοιολογικό πλαίσιο του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος

Abstract

Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η κριτική επισκόπηση της βιβλιογραφίας των θεωριών της στρατηγικής διοίκησης και του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Η επισκόπηση αυτή υλοποιείται μέσα από την ανάλυση των επιστημονικών και ερευνητικών ρευμάτων που επηρέασαν τις θεωρίες που περιλαμβάνονται στη παρούσα εργασία, την ανάλυση των ορισμών, των εννοιών και των μοντέλων που τις συγκροτούν καθώς και τη παρουσίαση των βασικών σημείων κριτικής τους. Η εργασία αποτελείται από τρία (3) κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο καταγράφεται μία εισαγωγή στο εννοιολογικό πλαίσιο, στους βασικούς ορισμούς και στις διαφορετικές θεωρίες της στρατηγικής διοίκησης και του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Παρατίθενται οι διαφορετικοί ορισμοί της στρατηγικής και οι μεταβολές του περιεχομένου της, ως έννοια στο πέρασμα του χρόνου. Επίσης γίνεται μια πρώτη αναφορά στο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ως ένα εννοιολογικό κατασκεύασμα, που δίνει πλεονέκτημα σε μια επιχείρηση στη προσπάθεια της να επιτύχει ανώτερες αποδόσεις, καθώς και των διαφορετικών προσεγγίσεων γύρω από τα χαρακτηριστικά του. Τέλος γίνεται μια πρώτη παρουσίαση των δύο βασικών οικογενειών προσέγγισης ή θεώρησης του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, αλλά και εν γένει της στρατηγικής διοίκησης συγκεκριμένα της αγοραίας προσέγγισης και της θεώρησης των επιχειρηματικών πόρων και ικανοτήτων. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται η αγοραία προσέγγιση και η σκέψη του κύριου εκφραστή της - του Michael Porter. Για βιβλιογραφικούς λόγους και προκειμένου να γίνουν καλύτερα αντιληπτές οι έννοιες και οι ιστορικές καταβολές της συγκεκριμένης προσέγγισης γίνεται μία αναδρομή στη κλασική και νεοκλασική οπτική της επιχείρησης, καθώς και στα οικονομικά της βιομηχανικής οργάνωσης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο μοντέλο Δομής Συμπεριφοράς Απόδοσης και κυρίως στους μηχανισμούς των εμποδίων εισόδου σε μία αγορά που είναι η έννοια με το μεγαλύτερο στρατηγικό ενδιαφέρον. Ακόμη, γίνεται η παρουσίαση αυτής καθαυτής της αγοραίας προσέγγισης του Michael Porter μέσω της ανάλυσης των τριών βασικών της σημείων: της έννοιας της αλυσίδας αξίας, του μοντέλου των πέντε δυνάμεων και των τριών γενικών στρατηγικών απόκτησης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Τέλος γίνεται αναφορά στα βασικά σημεία κριτικής της συγκεκριμένης προσέγγισης. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύεται η ευρύτερη θεώρηση των επιχειρηματικών πόρων και ικανοτήτων. Αρχικά καταγράφονται οι ποικίλες ιστορικές συμβολές στη διαμόρφωση της θεώρησης, που περιλαμβάνουν τη παραδοσιακή έρευνα στις διακεκριμένες ικανότητες της επιχείρησης, το έργο του Ricardo, το έργο της Penrose, τους μελετητές της πολιτικής των επιχειρήσεων και διάφορους οικονομικούς ερευνητές. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η παραδοσιακή θεώρηση των επιχειρηματικών πόρων, οι έννοιες και τα μοντέλα της καθώς και τα βασικά σημεία κριτικής της. Στο τέλος καταγράφονται τρεις ακόμα προσεγγίσεις που προέρχονται από τη μήτρα της συγκεκριμένης προσέγγισης και συγκεκριμένα αυτές των σημείων υπεροχής, των δυναμικών ικανοτήτων και της γνωσιακής θεώρησης της επιχείρησης.