Η επίδραση της προσωπικότητας του αποτελεσματικού ηγέτη στις επιχειρηματικές προκλήσεις του 21ου αιώνα

Abstract

Η παρούσα έρευνα αναλύει την επίδραση της προσωπικότητας του αποτελεσματικού ηγέτη στις επιχειρηματικές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Το θέμα της παρούσας διατριβής είναι πολύ επίκαιρο και καθοδηγητικό όχι μόνο για τους νεοεισερχόμενους μάνατζερς αλλά και για τα μάχημα διοικητικά στελέχη και διευθυντές του σύγχρονου επιχειρηματικού πεδίου. Το ραγδαία μεταβαλλόμενο πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, και τεχνολογικό επιχειρηματικό περιβάλλον αναδεικνύει την ποικιλόμορφη και πολυεπίπεδη επίδραση της προσωπικότητας του αποτελεσματικού ηγέτη στις επιχειρηματικές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Τα ηγετικά στελέχη των σύγχρονων οργανισμών καθορίζουν πλέον τόσο την επιτυχία όσο και την υγιή και συνεχή ανάπτυξη της ίδιας της επιχείρησης και του ανθρώπινου δυναμικού της. Ως εκ τούτου, η προσωπικότητα του αποτελεσματικού ηγέτη επηρεάζει την επιτυχία του οργανισμού σε όλα τα λειτουργικά επίπεδα, ενώ παράλληλα σφυρηλατείται από τις επιχειρηματικές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Έτσι σε μια προσπάθεια να προσδιοριστούν οι παράμετροι της επίδρασης της προσωπικότητας του αποτελεσματικού ηγέτη, η παρούσα διατριβή οργανώθηκε και αναπτύχθηκε σε οκτώ κεφάλαια. Το κάθε κεφάλαιο αντιπροσωπεύει μια διαφορετική θεματική ενότητα, έχοντας ως στόχο την ενδελεχή επεξήγηση και ανάλυση της επίδρασης της προσωπικότητας του αποτελεσματικού ηγέτη στις επιχειρηματικές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Στο πρώτο κεφάλαιο δίνεται ένας περιεκτικός ορισμός της ηγεσίας, με ιδιαίτερη βαρύτητα στην αναζήτηση και μελέτη των προσωπικών, κοινωνικών, φυσικών ή πνευματικών χαρακτηριστικών της ηγετικής προσωπικότητας, τα οποία καταλήγουν να διαφοροποιούν τις ηγετικές φυσιογνωμίες στο χώρο εργασίας. Επίσης, στο κεφάλαιο αυτό, γίνεται μελέτη και ανάλυση της ιστορικής εικόνας και πορείας της ηγεσίας, όπως έχει οριστεί και κατανοηθεί μέσα από το πέρασμα του χρόνου και τις εξελίξεις στη βιομηχανική αρένα. Ειδική αναφορά γίνεται και για την αποτελεσματική ηγεσία και τη δεξιότητα των ηγετικών στελεχών στην επίτευξη ποιοτικών αποτελεσμάτων, σημαντικών αλλαγών και την κάλυψη επειγουσών οργανωτικών αναγκών. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι βασικές θεωρίες που αφορούν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της προσωπικότητας του αποτελεσματικού ηγέτη. Η προσέγγιση με βάση τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, ήταν μια από τις πρώτες συστηματικές προσπάθειες για να μελετηθούν τα βασικά γνωρίσματα της ηγεσίας. Αρχικές θεωρίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός ηγέτη, αναφέρουν ότι η ηγεσία είναι μια έμφυτη και ενστικτώδης ιδιότητα που είτε την έχει κάποιος, είτε δεν την έχει. Αυτές οι θεωρίες που αναπτύχθηκαν, ονομάστηκαν θεωρίες του «σπουδαίου ανθρώπου» γιατί εστίαζαν τη μελέτη τους στην αναγνώριση των έμφυτων ιδιοτήτων και προσωπικών χαρακτηριστικών που κατείχαν πολλοί σπουδαίοι κοινωνικοί, πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες. Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται ειδική αναφορά και ανάλυση των συμπεριφορικών θεωριών, για τις μορφές ηγεσίας των Πανεπιστημίων της Αϊόβα, του Michigan και του Ohio State, και των θεωριών των ενδεχομένων περιπτώσεων. Στο τρίτο κεφάλαιο, γίνεται αναφορά στις πέντε δυνάμεις εξουσίας όπως απορρέουν από την επίδραση της προσωπικότητας του αποτελεσματικού ηγέτη. Η αναφερόμενη εξουσία βασίζεται στην αναγνώριση και την προτίμηση του ηγέτη από τους υφιστάμενους του. Οι έννοιες της εξουσίας του εμπειρογνώμονα, της νόμιμης εξουσίας, της εξουσίας της ανταμοιβής και της καταναγκαστικής εξουσίας, αναλύονται έχοντας ως στόχο να γίνει κατανοητή η διαφορετικότητα των δυνάμεων εξουσίας που μπορεί να ασκήσει ο αποτελεσματικός ηγέτης στην επιχείρηση. Στο τέταρτο κεφάλαιο εξετάζεται και αναλύεται το πλήρης φάσμα του ηγετικού μοντέλου, όπου επιδεικνύονται οι ηγετικές συμπεριφορές και γίνεται διαχωρισμός των αποτελεσματικών ηγετών από τους μη αποτελεσματικούς ηγέτες. Οι διάφορες μορφές ηγετικής συμπεριφοράς που εξετάζονται είναι η «Laissez-faire» (Άσε να πράξουν όπως θέλουν), η ηγεσία κατ’ εξαίρεση, η συναλλακτική (transactional) και η μετασχηματιστική (transformational) ηγεσία. Στο πέμπτο κεφάλαιο εξετάζεται η προσωπικότητα του αποτελεσματικού ηγέτη, και γίνεται διαχωρισμός των δύο διαφορετικών εννοιών της. Από τη μια πλευρά, ο ορισμός επεξηγεί την κοινωνική υπόληψη ενός ατόμου και στον τρόπο με τον οποίο αυτό το άτομο γίνεται αντιληπτό από τους άλλους. Από την άλλη πλευρά, ο ορισμός της προσωπικότητας παραπέμπει σε διαπροσωπικές δομές και διαδικασίες, οι οποίες μπορούν να εξηγήσουν γιατί ένα άτομο συμπεριφέρεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Επίσης στο κεφάλαιο αυτό αναλύονται τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, οι μεγάλοι πέντε παράγοντες της προσωπικότητας καθώς επίσης και τα σημαντικά χαρακτηριστικά της ηγεσίας και οι επιπτώσεις τους στον οργανισμό. Στο έκτο κεφάλαιο το θέμα της συζήτησης, μετατοπίζεται από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, στις δεξιότητες και τις ικανότητες του ηγέτη. Παρόλο που η προσωπικότητα παίζει ένα αναπόσπαστο ρόλο στην ηγεσία, η προσέγγιση των δεξιοτήτων υποδηλώνει ότι η γνώση και οι ικανότητες ενός ατόμου, είναι απαραίτητες και σημαντικές για να υπάρξει μια αποτελεσματική ηγεσία. Σημαντικές θεματικές ενότητες παρουσιάζονται έτσι ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να κατανοήσει ότι πέραν από το έμφυτο χάρισμα της ηγεσίας, υπάρχουν και οι επίκτητες δεξιότητες που αποκτώνται με εξάσκηση και καλές πρακτικές. Στο έβδομο κεφάλαιο, γίνεται αναφορά στην αποτελεσματικότητα του ηγέτη στο χώρο εργασίας και συγκεκριμένα στην παρακίνηση των υφιστάμενων του. Η αποτελεσματικότητα του ηγέτη στο χώρο εργασίας έχει σημαντική επιρροή στη δράση και στη συμπεριφορά των εργαζόμενων. Οι παράγοντες αυτοί είναι γνωστοί ως οι παράγοντες παρακίνησης. Κάθε εργαζόμενος ξεχωριστά, αποτελεί μία διαφορετική οντότητα, η οποία αντιδρά διαφορετικά σε κάθε κατάσταση. Για το λόγο αυτό, ο κάθε εργαζόμενος ενδέχεται να δώσει διαφορετικά αποτελέσματα σε μια εργασία, λόγω της διαφορετικότητας του χαρακτήρα του και λόγω του τρόπου που θα την αντιμετωπίσει. Οι θεωρίες και η διαδικασία της παρακίνησης σε σχέση με τον αποτελεσματικό ηγέτη στις επιχειρηματικές προκλήσεις του 21ου αιώνα επεξηγούνται. Στο όγδοο κεφάλαιο γίνεται μια εμπεριστατωμένη παρουσίαση των σύγχρονων επιχειρηματικών προκλήσεων που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και την προσωπικότητα των ηγετικών στελεχών στους οργανισμούς. Σημαντικές έννοιες επεξηγούνται όπως η παγκόσμια οικονομική κρίση, θέματα ρευστότητας, η εταιρική κουλτούρα, και οι προκλήσεις του σήμερα. Στο τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα από την έρευνα, συμπεριλαμβανομένων και των εισηγήσεων για μελλοντική έρευνα. Συνοψίζοντας, ο κύριος σκοπός της παρούσας εργασίας είναι ο αναγνώστης να μπορέσει να αντιληφθεί το σημαντικό ρόλο που παίζει η προσωπικότητα του ηγέτη στις επιχειρήσεις, ποιες είναι οι ενέργειες που προτείνονται από διάφορους μελετητές, έτσι ώστε να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα, πως η συμπεριφορά και προσωπικότητα του επηρεάζει τους γύρω του αλλά και το πολυτάραχο περιβάλλον των σύγχρονων επιχειρήσεων. Για την πραγματοποίηση της διπλωματικής εργασίας μελετήθηκε και χρησιμοποιήθηκε κυρίως ξένη βιβλιογραφία και αρθρογραφία.