Η απειλή για αλλαγή του κλίματος του πλανήτη, τα αέρια του θερμοκηπίου, ο φόρος άνθρακα, τα ανταλλάξιμα δικαιώματα ρύπανσης και το κόστος παραγωγή ενέργειας: η περίπτωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα

Abstract

Αντικειμενικός σκοπός της παρούσας μελέτης είναι ο υπολογισμός της αύξησης του κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, καθώς και της συνολικής επιβάρυνσης του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής λόγω του Πρωτοκόλλου του Κιάτο, το οποίο καθορίζει για πρώτη φορά νομικά δεσμευτικούς στόχους για τον περιορισμό εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τα οποία συμβάλλουν στην παγκόσμια θέρμανση. Στην αρχή της εργασίας παρουσιάζεται η σημερινή κατάσταση του συστήματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα και γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην τοποθεσία και το είδος των σταθμών, καθώς αυτό είναι ιδιαίτερα καθοριστικό τόσο για το μέγεθος της ατμοσφαιρικής μόλυνσης, που προκαλείται από τη λειτουργία τους, όσο και για την ανισομερή επιβάρυνση κάποιων περιοχών. Στη συνέχεια περιγράφονται τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα, τα οποία έχουν λάβει παγκόσμια έκταση, και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στην κλιματική αλλαγή. Από αρχεία μετρήσεων της θερμοκρασίας του πλανήτη αποδεικνύεται ότι υπάρχει μια αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 0,6±0,2 C από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με διεθνή ομάδα εξεχόντων εμπειρογνωμόνων (IPCC), η κλιματική αλλαγή έχει ήδη αρχίσει και προβλέπουν μια αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,4 - 5,8 °C μεταξύ του 1990 και του 2100. Παράλληλα υπολογίζεται ότι θα ανέβει η επιφάνεια της θάλασσας από 9 έως 88 cm, θα αυξηθούν οι βροχοπτώσεις και η ένταση και η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων. Από τα πιο πάνω φαίνεται καθαρά ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια από τις σημαντικότερες περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές απειλές που αντιμετωπίζει ο πλανήτης σήμερα. Η αλλαγή του κλίματος απαιτεί προληπτική πολιτική δράση και η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων είναι ένα έργο συλλογικό που επιβάλλεται να γίνεται σε τοπική, εθνική και παγκόσμια κλίμακα με σκοπό την εξασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξης του πλανήτη, Σε διεθνές επίπεδο υπήρξε ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα, που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, τη δεκαετία του 70. Το σημαντικότερο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση πραγματοποιήθηκε το 1997 με το Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο καθορίζει για πρώτη φορά νομικά δεσμευτικούς στόχους για τον περιορισμό των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Τα δύο κυριότερα εργαλεία για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι ο φόρος του άνθρακα και ο ορισμός ενός μέγιστου ορίου εκπομπών σε συνδυασμό με την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπής. Η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κιότο στηρίζεται στην εμπορία δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Στα πλαίσια του Πρωτοκόλλου του Κιότου και κατόπιν του διακανονισμού των επιμέρους υποχρεώσεων στο εσωτερικό της EE (Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος - 1998) η Ελλάδα μπορεί να αυξήσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το διάστημα 2008-2012 έως και 25% σε σχέση με τα επίπεδα εκπομπών του 1990. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δε λήφθηκαν έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα και ήδη οι συνολικές εκπομπές της χώρας μας αυξήθηκαν περισσότερο από 25% από τις αντίστοιχες του 1990. Το 1990 το 53% των αέριων του θερμοκηπίου που εκπέμπονταν στην Ελλάδα προέρχονταν από παραγωγή ηλεκτρισμού και ειδικότερα από θερμοηλεκτρικούς σταθμούς. Το 2010 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ηλεκτροπαραγωγή υπολογίζεται ότι θα είναι 60.500 ισοδύναμοι τόνοι C02, ενώ το 1990 ανέρχονταν σε 42.913 ισοδύναμους τόνους CO2 (αύξηση περίπου 41%). Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αφού θα προστεθεί και το μεταβλητό κόστος της αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Από τα πιο πάνω φαίνεται καθαρά ότι η εμπορία δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου μπορεί να μεταβάλει βραχυπρόθεσμα τον τρόπο που χρησιμοποιούνται οι διάφορές μονάδες παραγωγής. Από τη άλλη πλευρά, μακροπρόθεσμα η εμπορία δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου θα δώσει κίνητρα για επενδύσεις σε μονάδες παραγωγής με χαμηλές ή μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.