Σύγκριση του περιβαλλοντικού προτύπου ISO 14001 και του κανονισμού ΕΜΑS μεταξύ τους και με το πρότυπο ISO 9000 και η εμπειρία από την εφαρμογή τους σε ελληνικές επιχειρήσεις

Abstract

Η προστασία του περιβάλλοντος, μείζον θέμα της εποχής μας, τείνει να εξελιχθεί και σε σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης της ζήτησης στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών. Ο σημερινός καταναλωτής συνυπολογίζει στις επιλογές του τη φιλικότητα του προϊόντος προς το περιβάλλον, μαζί με τα καθιερωμένα κριτήρια της λειτουργικότητας, του σχεδιασμού και της ποιότητας. Η περιβαλλοντική εικόνα (προφίλ) τείνει να αναχθεί σε ισχυρό επικοινωνιακό εργαλείο για τη σύγχρονη επιχείρηση. Η βιομηχανία ιδιαίτερα, που κατηγορείται για σημαντικό μερίδιο της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της ανάλωσης φυσικών πόρων και ενέργειας, υποχρεούται να τροποποιήσει τη δημόσια εικόνα της, επιδεικνύοντας αυξημένη ευαισθησία σε ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και εξοικονόμησης φυσικών πόρων. Η περιβαλλοντική νομοθεσία, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, έχει δημιουργήσει ένα πλέγμα όρων και περιορισμών που αποσκοπούν στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία των επιχειρήσεων του βιομηχανικού τομέα. Ωστόσο η προστασία του περιβάλλοντος δεν επιτυγχάνεται μόνο με μέτρα κατασταλτικού χαρακτήρα, αλλά κυρίως με την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση και την εκπαίδευση, και με την επιβράβευση φιλοπεριβαλλοντικών πρωτοβουλιών. Προς την κατεύθυνση αυτή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε τον Κανονισμό (ΕΟΚ) 1836/93, εθελοντικού χαρακτήρα, για την εκούσια συμμετοχή των επιχειρήσεων του βιομηχανικού τομέα σε Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και Ελέγχου (EMAS). Τα Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και Ελέγχου αποτελούν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο παρέμβασης στην παραγωγική διαδικασία αλλά και στις διοικητικές και οργανωτικές δομές των επιχειρήσεων του βιομηχανικού τομέα με στόχο την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δραστηριοτήτων τους αλλά και την εξοικονόμηση φυσικών πόρων και ενέργειας. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες ανέπτυξαν τέτοια συστήματα και καθιέρωσαν σχετικά εθνικά πρότυπα (Βρετανικό BS 7750, Ισπανικό UNE 77-801, Ιρλανδικό, Γαλλικό, Δανικό κλπ). Παράλληλα ο διεθνής οργανισμός προτύπων ISO ενέκρινε το πρώτο από τη σειρά προτύπων ISO 14000, το ISO 14001, που αναφέρεται στα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί μια προσπάθεια σύγκρισης του περιβαλλοντικού προτύπου ISO 14001 και του κανονισμού EMAS. Στην προσπάθεια αυτή καλεί να δώσει απαντήσεις σε πληθώρα ερωτημάτων σχετικά με το μέλλον των δύο προτύπων στην διεθνή και την ελληνική αγορά. Προκειμένου δε να καταλήξει σε συμπεράσματα, κρίθηκε αναγκαία και η παρουσίαση του προτύπου ISO 9000, δεδομένου ότι ακολουθεί παρόμοιες αρχές με το περιβαλλοντικό πρότυπο ISO 14001 αλλά και το EMAS, και τούτο θα μπορούσε να διευκολύνει την ανάλυσή. Τα δύο πρότυπα θα συγκριθούν ως προς την διαδικασία που ακολουθούν, ως προς την οργάνωσή τους και την δομή των συστημάτων τους.