Σχεδίαση για το περιβάλλον. Περίπτωση σχεδίασης σε βιομηχανία βερνικοχρωμάτων

Abstract

Σε μια παραδοσιακή παραγωγική διαδικασία ενός προϊόντος, ο υπεύθυνος σχεδίασης του προϊόντος λάμβανε υπόψη του μόνο τη διαθεσιμότητα και την τιμή ενός υλικού και όχι τη σχέση - επίδραση αυτού και της διαδικασίας παραγωγής του, με το περιβάλλον. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εκ των υστέρων προσπάθεια διάθεσης των αποβλήτων που δημιουργόντουσαν, γεγονός που σήμαινε μεγαλύτερες δαπάνες για την επιχείρηση και μεγαλύτερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Η σχεδίαση ενός προϊόντος αποτελεί έτσι, καθοριστικό παράγοντα για την ανταγωνιστικότητα του προϊόντος. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι περίπου το 70 της εκατό (%) ή και περισσότερο από το κόστος και τις δαπάνες για τη δημιουργία ενός προϊόντος από την παραγωγή του ως και τη χρήση του, δημιουργούνται στο στάδιο της σχεδίασης. Η δεκαετία που διανύουμε χαρακτηρίζεται από την παγκοσμιότητα των φαινομένων της ρύπανσης (μολυσμένες θάλασσες, φαινόμενο θερμοκηπίου) αλλά και της θέσπισης ενιαίου πλαισίου αντιμετώπισής της (Διατάξεις Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (ΕΡΑ) και Οδηγίες Ευρωπαϊκής Ένωσης). Την τελευταία δεκαετία έχει διαπιστωθεί ότι η τεχνολογία αναπτύσσεται για τη λύση των προβλημάτων της ρυπάνσεως από το πρώιμο στάδιο της και όχι από το τελικό στάδιο όπου πλέον γίνεται ορατή. Έτσι έχουμε οδηγηθεί σε μια εποχή αναζήτησης καινούργιων μεθόδων σχεδίασης και παραγωγής φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων. Καινούργιες πρακτικές, όπως αυτές της ανακύκλωσης και της ανασχεδίασης ενός προϊόντος έχουν ήδη γίνει θεμελιώδεις για τη συνεχώς περιβαλλοντικά ευαίσθητη κοινωνία στην οποία ζούμε. Τα τελευταία χρόνια, η ανάγκη για νέες προσεγγίσεις στην παραγωγή και τη σχεδίαση προϊόντων οι οποίες θα προσφέρουν μεγαλύτερη περιβαλλοντική ευσυνειδησία, έχει γίνει βασικός στόχος των περισσότερων βιομηχανιών. Έτσι νέες μεθοδολογίες όπως η 'σχεδίαση για μεταποίηση και συναρμολόγηση' (design for manufacture and assembly, DFMA), η 'ταυτόχρονη μηχανολογία' (concurrent engineering, CE) και η ‘σχεδίαση για αποσυναρμολόγηση' (design for disassembly, DFD) βρίσκονται σε συνεχή ανάπτυξη. Ίσως όμως η πιο δημοφιλής και ελπιδοφόρα μεθοδολογία από όλες τις παραπάνω να είναι η 'Σχεδίαση για το Περιβάλλον' (design for environment, DFE). Η σχεδίαση για το περιβάλλον (DFE), όχι μόνο περιλαμβάνει όλες τις νέες μεθοδολογίες και πρακτικές, αλλά επικεντρώνεται και στην ελαχιστοποίηση της επίδρασης της παραγωγικής διαδικασίας στο περιβάλλον (design process).