Έλεγχος της ρύπανσης του αέρα και ανταλλάξιμα δικαιώματα ρύπανσης. Εφαρμογή στα αέρια του φαινομένου του θερμοκηπίου. Η περίπτωση της Ελλάδας

Abstract

Οι περισσότερες από τις πλέον αναπτυγμένες επιχειρήσεις του κόσμου έχουν εδώ και μερικά χρόνια συνειδητοποιήσει την αναγκαιότητα συνύπαρξης υγιούς επιχειρηματικής δραστηριότητας και περιβαλλοντικής μέριμνας. Στην πραγματικότητα, η εξέλιξη της βιομηχανίας βρίσκεται πλέον σε κρίσιμο στάδιο αν επιδιώκεται βιώσιμη ανάπτυξη, δεδομένου ότι τα προβλήματα που σχετίζονται με το περιβάλλον συνεχώς οξύνονται, παίρνοντας απειλητικές διαστάσεις. Η ποιότητα της ατμοσφαίρας, που αποτελεί το ερέθισμα της αναφοράς που θα ακολουθήσει, είναι από τις μεγαλύτερες ανησυχίες του αιώνα που διανύουμε και απαιτεί στενή παρακολούθηση εφόσον το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης έχει πλέον διογκωθεί. Λαμβάνοντας υπόψη τις επιδράσεις της ρύπανσης του αέρα σε τοπική αλλά και παγκόσμια κλίμακα, συμπεριλαμβανομένης της παγκόσμιας κλιματικής μεταβολής, στην αναφορά που θα ακολουθήσει δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στις εκπομπές των ρύπων του Διοξειδίου του Θείου, των Οξειδίων του Αζώτου καθώς και του Διοξειδίου του Άνθρακα. Για τις δύο πρώτες χημικές ενώσεις παρουσιάζονται τα ήδη εφαρμοσμένα πρωτοποριακά περιβαλλοντικά προγράμματα για τον περιορισμό των εκπομπών τους στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Επεκτείνοντας την μελέτη και στην περίπτωση του Διοξειδίου του Άνθρακα, προτείνεται η εισαγωγή συστήματος περιορισμού των εκπομπών αυτού του κατ' ουσίαν ρυπαντή σε ένα διεθνές πλαίσιο περιβαλλοντικής δράσης. Δεδομένου ότι σε επίπεδο εθνικό, αλλά και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης η συγκέντρωση εκπομπών των παραπάνω ρύπων και πιο συγκεκριμένα του Διοξειδίου του Άνθρακα συνεχώς αυξάνεται, οι παραδοσιακές μέθοδοι αντιμετώπισης του προβλήματος (όπως πχ ανώτερα όρια εκπομπών θεσπισμένα από κοινοτικό / εθνικό νομοθέτη, φόρος άνθρακα) κρίνονται μάλλον ανεπαρκείς. Παρουσιάζεται λοιπόν κατόπιν των ανωτέρων διλημμάτων μια νέα μέθοδος αντιμετώπισης των προβλημάτων που σχετίζονται με την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, αυτή των Ανταλλάξιμων Δικαιωμάτων Ρύπανσης ("Tradable Emission Permits"). Ο όρος «Ανταλλάξιμα Δικαιώματα Ρύπανσης» αναφέρεται στην εμπορική μέθοδο αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προβλημάτων, η λειτουργία της οποίας στηρίζεται στην απονομή δικαιωμάτων (τα οποία αντιστοιχούν σε συγκεκριμένη ποσότητα ρύπου) μεταξύ των ρυπαινουσών μονάδων Η μέθοδος αυτή παρέχει τη δυνατότητα στις μονάδες που αντιμετωπίζουν υψηλά κόστη ελέγχου της ρυπάνσεως, να μην υπερβαίνουν τα όρια εκπομπών, αγοράζοντας δικαιώματα από άλλες μονάδες οι οποίες εκπέμπουν σε επίπεδα χαμηλότερα από αυτά που ορίζει η νομοθεσία και οι οποίες συνεπώς διαθέτουν περίσσεια δικαιωμάτων ρύπανσης. Με βάση τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα της εφαρμογής των ανταλλαξίμων δικαιωμάτων ρύπανσης για την αντιμετώπιση της Απόθεσης Οξέος στις Η.Π.Α, αλλά και των ανησυχητικών τάσεων αυξήσεως του ρύπου του Διοξειδίου του Άνθρακα στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και στην Ελλάδα, προτείνεται ένα διεθνές πλαίσιο εφαρμογής του συγκεκριμένου προγράμματος λόγω της κρισιμότητας του προβλήματος του Φαινομένου του Θερμοκηπίου, το οποίο σχετίζεται άμεσα με το ρύπο αυτό. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης επιβεβαιώνουν τις αρχικές ανησυχίες για τη δυσκολία, αλλά όχι για το ακατόρθωτο εφαρμογής της μεθόδου των ανταλλάξιμων δικαιωμάτων ρύπανσης. Τα πρώτα συμπεράσματα που προκύπτουν, αναφέρονται στη δυνατότητα ταυτόχρονης επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων και ελαχιστοποίησης του κόστους ελέγχου της ρυπάνσεως, κατόπιν συμφωνίας για την αρχική κατανομή των δικαιωμάτων μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών. Αν και η διεθνής δράση παρουσιάζεται ιδιαιτέρως ελκυστική, πρέπει η μελλοντική δράση και έρευνα να επικεντρωθεί σε κρίσιμες παραμέτρους της εφαρμογής, όπως αυτή της διάρκειας ισχύος των δικαιωμάτων, της επίβλεψης των συναλλαγών και της επιβολής κυρώσεων για τις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τη περιβαλλοντική δράση.