Σχεδίαση εκπαιδευτικού υλικού υπερμεσικών κόμικς από μαθητές με βάση τις μαθησιακές τους προτιμήσεις

Abstract

Η εφαρμογή στη σχολική πρακτική των πολυγραμματισμών, ως αναγκαιότητα της σύγχρονης εκπαίδευσης, προϋποθέτει την εμπλοκή των μαθητών σε δραστηριότητες ανάγνωσης, κριτικής επισκόπησης και δημιουργίας πολυτροπικών κειμένων, τα οποία εμπεριέχουν οπτικά, κειμενικά, ακουστικά και διαδραστικά στοιχεία. Σε αυτά τα πλαίσια η παρούσα διατριβή προτείνει μια νέα διδακτική προσέγγιση για την αξιοποίηση κόμικς στην εκπαιδευτική διαδικασία, κυρίως σε φιλολογικά μαθήματα με διαθεματική προοπτική, ως συμπληρωματική προσέγγιση στις παραδοσιακές πρακτικές για την προαγωγή των πολυγραμματισμών. Η προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση έχει δύο παραμέτρους. Πρώτα, οι μαθητές δημιουργούν τις δικές τους ιστορίες σε μορφή κόμικς σχετικά με κάποιο διδακτικό αντικείμενο, με βάση τις προτιμήσεις και τα βιώματά τους. Έπειτα, τα μαθητικά κόμικς είναι σε υπερμεσική μορφή και δημιουργούνται με τη βοήθεια νέων ψηφιακών μέσων. Έτσι, οι μαθητές σε συνθήκες αυθεντικής επικοινωνίας (ως ομάδα δημιουργών κόμικς), αναπλαισιώνοντας τις γνώσεις τους σχετικά με τον αφηγηματικό λόγο και αξιοποιώντας τις μαθησιακές προτιμήσεις και τα βιώματά τους, σχεδιάζουν συνεργατικά μέσα από δομημένες δραστηριότητες και παρουσιάζουν ένα συγκεκριμένο μαθησιακό προϊόν, αφηγηματικά πολυτροπικά κείμενα σε μορφή ψηφιακών/υπερμεσικών κόμικς με νόημα για τους ίδιους. Στόχος τους είναι η επίλυση ενός πραγματικού προβλήματος, σχετικού με το διδακτικό αντικείμενο, που να ανταποκρίνεται στην πολιτισμική εμπειρία τους. Οι μαθητές ακολουθούν προτεινόμενα βήματα, αξιοποιούν φύλλα εργασίας, διάγραμμα πλοκής και χρησιμοποιούν εργαλεία δημιουργίας ψηφιακών/υπερμεσικών κόμικς, τα CoSy_ComicStripCreator και ComicLab με δυνατότητα ενσωμάτωσης υπερσυνδέσμων σε επιπλέον κειμενικό, εικονιστικό ή ηχητικό υλικό. Μετά την ολοκλήρωση των έργων τους ακολουθεί αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση της επίδοσής τους με βάση ρουμπρίκες, συμπλήρωση ερωτηματολογίου και ανάρτησή τους στην ιστοσελίδα του σχολείου. Η προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση εφαρμόστηκε σε τρία διαφορετικά αυθεντικά σχολικά περιβάλλοντα μέσω έξι (6) μελετών περίπτωσης. Συγκεκριμένα δοκιμάστηκε και αξιολογήθηκε σε πλαίσια: α) άτυπου γραμματισμού β) ημιτυπικού γραμματισμού με θέμα την Ισότητα των Δύο Φύλων (Νεοελληνική Γλώσσα - Πληροφορική Γ΄ Γυμνασίου) και την Ενδοσχολική Βία (Νεοελληνική Γλώσσα - Πληροφορική Α΄ Γυμνασίου) και γ) τυπικού γραμματισμού (Α.Π.Σ.) με θέμα τη Διατροφή (Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου) και τη διασκευή σκηνών της Α Ραψωδίας της Ιλιάδας (Αρχαία Ελληνική Γραμματεία από μετάφραση Β΄ Γυμνασίου). Τέλος, διεξήχθη μία μελέτη περίπτωσης με δείγμα 15 εκπαιδευτικούς. Ακόμη, δημιουργήθηκαν οδηγοί για εκπαιδευτικούς με παραδειγματικά διδακτικά σενάρια, φύλλα εργασίας, ρουμπρίκες αξιολόγησης της επίδοσης και ερωτηματολόγιο. Η αξιολόγηση βασίστηκε σε ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία και τα συμπεράσματα που προέκυψαν παρείχαν ικανοποιητικές ενδείξεις ότι η προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση εμπλούτισε την παραδοσιακή διδακτική πρακτική και ήταν μαθησιακά αποτελεσματική ως προς την κατανόηση του διδακτικού αντικειμένου και των στοιχείων αφηγηματολογίας, την απόκτηση δεξιοτήτων πολυγραμματισμού, τη γλωσσική προαγωγή και την προώθηση της δημιουργικότητας, δεδομένου ότι τα μαθητικά κόμικς είχαν πρωτοτυπία, φαντασία και διαφορετικότητα με βάση τις εμπειρίες, προτιμήσεις και τα βιώματα των μαθητών. Επιπρόσθετα, το μαθησιακό κλίμα που δημιουργήθηκε ήταν ψυχαγωγικό, ευχάριστο και κινητοποίησε το σύνολο των μαθητών που συμμετείχαν με ενθουσιασμό στο μάθημα.