Πολιτισμός, αστική βιωσιμότητα και καινοτομία : εξετάζοντας τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης μέσα από τις νέες τεχνολογίες και τον θεσμό της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης

Abstract

Σε έναν κόσμο που απειλείται καθημερινά από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες που επηρεάζουν τόσο την κοινωνία, όσο και το περιβάλλον, ο πολιτισμός μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο, προσφέροντας λύσεις με κοινωνικές, πολιτιστικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις, που δημιουργούν νέες προοπτικές για το μέλλον των πόλεων, συμβάλλοντας στην επίτευξη της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Προκειμένου όμως να συμβεί αυτό, απαιτούνται συντονισμένες δράσεις σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώνουμε ότι ο πολιτισμός κατέχει μια σημαντική θέση στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) για το 2030, έτσι όπως αναπτύχθηκαν από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, καθώς, αν και δεν εμφανίζεται μεμονωμένα ως ένας συγκεκριμένος στόχος, υπάρχουν στοιχεία που ενσωματώνουν την πολιτιστική διάσταση σε διάφορους στόχους. Στη σύγχρονη εποχή που χαρακτηρίζεται από συνεχή ψηφιακή ανάπτυξη, τεχνολογίες όπως η εικονική και η επαυξημένη πραγματικότητα (VR, AR), η τεχνητή νοημοσύνη (AI), οι ψηφιακές πλατφόρμες και οι έξυπνες συσκευές, ενσωματώνονται ήδη σε πολλούς τομείς του πολιτισμού, προσφέροντας νέες δυνατότητες για την προστασία και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την προώθηση της πολιτιστικής εκπαίδευσης και συμμετοχής, την ενίσχυση της πολιτιστικής και δημιουργικής βιομηχανίας, την προώθηση της πολιτιστικής ανταλλαγής και διαπολιτισμικότητας και την στήριξη του τουρισμού, βοηθώντας στην υλοποίηση των ΣΒΑ. Στην κατεύθυνση αυτή, ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης (ΠΠΕ), αποτελεί απόδειξη ότι, εάν ο πολιτισμός αντιμετωπιστεί με στρατηγικό και υπεύθυνο τρόπο, δίνει τη δυνατότητα σε μια πόλη να συνδυάσει την πολιτιστική ανάπτυξη με την κοινωνική ένταξη και συνοχή, την οικονομική ευημερία και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, ενσωματώνοντας βιώσιμες πρακτικές σε πολλούς τομείς και στοχεύοντας σε αποτελέσματα με μακροπρόθεσμες προοπτικές. Για τον λόγο αυτό, η παρούσα εργασία επιχειρεί - έπειτα από συγκριτική μελέτη τριών πόλεων που έλαβαν τον τίτλο (Λίβερπουλ, Ρίγα, Ματέρα) - να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου μοντέλου εφαρμογής του θεσμού, προτείνοντας συγκεκριμένες κατευθύνσεις πολιτιστικής στρατηγικής και ενδεικτικούς δείκτες αξιολόγησης.