Valorization of research and technology and implications for economic activity

Abstract

Η παρούσα διατριβή διερευνά πώς η επιστημονική γνώση μετασχηματίζεται σε τεχνολογική καινοτομία και, τελικά, σε οικονομικά αποτελέσματα. Το θεωρητικό της υπόβαθρο βασίζεται στην αρχή της συνάφειας (principle of relatedness), η οποία υποστηρίζει ότι η διαφοροποίηση σε νέες τεχνολογίες, αγορές ή εμπορικές δραστηριότητες είναι πιο πιθανή όταν οι νέες δραστηριότητες είναι γνωσιακά ή τεχνολογικά κοντινές σε υπάρχουσες ικανότητες. Υιοθετώντας αυτό το πλαίσιο, η διατριβή το εφαρμόζει σε δύο από τις τρεις εμπειρικές μελέτες της, έτσι όπως συνοπτικά παρουσιάζεται παρακάτω. Η πρώτη μελέτη διερευνά πώς η επιστημονική εξειδίκευση επηρεάζει τη συμπεριφορά κατοχύρωσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε ένα πανεπιστημιακό περιβάλλον. Η μελέτη βασίζεται σε ένα πρωτότυπο σύνολο δεδομένων που συνδυάζει δημοσιεύσεις και αιτήσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε περισσότερα από 100 πανεπιστήμια των ΗΠΑ για την περίοδο 2001–2015. Η μελέτη αναδεικνύει ότι τα πανεπιστήμια έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να υποβάλουν και να εξασφαλίσουν διπλώματα ευρεσιτεχνίας σε τεχνολογικούς τομείς που ευθυγραμμίζονται γνωσιακά με την επιστημονική τους βάση. Τα ευρήματα τονίζουν τη σημασία της γνωσιακής συνάφειας μεταξύ επιστήμης και τεχνολογίας για την αποτελεσματική μεταφορά και αξιοποίηση της γνώσης. Η δεύτερη μελέτη επεκτείνει την ανάλυση στο επίπεδο της εθνικής οικονομίας και εξετάζει πώς διαφορετικοί τύποι καινοτομίας, όπως η τεχνολογική (διπλώματα ευρεσιτεχνίας), η εμπορική (εμπορικά σήματα) και η σχεδιαστική (βιομηχανικά σχέδια), συμβάλλουν στην εμφάνιση νέων εξαγωγικών εξειδικεύσεων. Βασίζεται σε δεδομένα από 76 χώρες για την περίοδο 2008–2022. Μέσω της αρχή της συνάφειας (principle of relatedness) αποδεικνύει ότι η τεχνολογική και η εμπορική καινοτομία σχετίζονται έντονα με την εξαγωγική διαφοροποίηση, σε αντίθεση με την περιορισμένη συμβολή του βιομηχανικού σχεδίου. Τα ευρήματα αναδεικνύουν τη διαφοροποιημένη συμβολή των διαστάσεων της καινοτομίας στην εμπορική απόδοση και την οικονομική αναβάθμιση. Η τρίτη μελέτη διερευνά αν τα κίνητρα και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εφευρέτες κατά την διεθνή κατοχύρωση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας είναι ίδια ή διαφέρουν στα διαφορετικά γραφεία διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (EPO, USPTO ή WIPO) και ανά τύπο αιτούντα. Μέσω πρωτογενούς έρευνας σε 200 Έλληνες εφευρέτες, που τους έχει χορηγηθεί τουλάχιστον ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή διεθνής αίτηση από τον EPO, USPTO ή WIPO για το διάστημα 2017–2022. Μέσω παλινδρομήσεων OLS και ανάλυσης παραγόντων (factor analysis), εντοπίζονται διαφορές στα κίνητρα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τέσσερις κατηγορίες αιτούντων: μεμονωμένοι εφευρέτες, πανεπιστήμια/ερευνητικά κέντρα, ΜΜΕ και μεγάλες επιχειρήσεις. Τα αποτελέσματα δείχνουν σημαντική ετερογένεια στις στρατηγικές κατοχύρωσης και αναδεικνύουν τον ρόλο των οικονομικών και διαδικαστικών εμποδίων, ιδίως για φορείς ή μεμονωμένα άτομα με περιορισμένους πόρους. Συμπερασματικά, η διατριβή αυτή προσφέρει μια πολυεπίπεδη ανάλυση της σχέσης μεταξύ καινοτομικών ικανοτήτων και οικονομικών επιδόσεων. Τεκμηριώνει πως η εγγύτητα είτε γνωσιακή, τεχνολογική ή θεσμική, διαμορφώνει την καινοτομική και εξαγωγική δραστηριότητα, καθώς και τη στρατηγική αξιοποίηση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Τα αποτελέσματα της διατριβής προσφέρουν χρήσιμες ενδείξεις για την πανεπιστημιακή πολιτική, τον σχεδιασμό καινοτομίας, και τη βελτίωση της προσβασιμότητας στο διεθνές σύστημα προστασίας της καινοτομίας, ιδίως για φορείς ή άτομα με περιορισμένη θεσμική υποστήριξη.