Η προστασία των δανειστών και της μειοψηφίας στους εταιρικούς μετασχηματισμούς

Abstract

Η ενασχόληση με τους εταιρικούς μετασχηματισμούς έρχεται να συμβάλλει στην επιστημονική επεξεργασία ενός δικαϊκού κλάδου, ο οποίος ήταν, και παραμένει εν πολλοίς μέχρι σήμερα, άγνωστος σε μεγάλο μέρος της νομικής κοινότητας. Οι λόγοι για τους οποίους συνέβη αυτό οφείλονται στην απουσία της έννοιας του μετασχηματισμού από τα επιμέρους γνωστά νομοθετήματα του εταιρικού δικαίου της Α.Ε., της Ε.Π.Ε., της Ι.Κ.Ε. και της Ο.Ε., αλλά και στο γεγονός ότι μέχρι την εισαγωγή του ν.4601/2019 το δίκαιο των μετασχηματισμών παρέμενε διαχρονικά κατακερματισμένο σε ένα ευρύ φάσμα νομοθετημάτων εταιρικού και φορολογικού δικαίου, των οποίων οι ρυθμίσεις υπέφεραν από συγκρούσεις, ελλείψεις και ασάφειες, με αποτέλεσμα τα δημιουργούμενα ρυθμιστικά κενά και οι δυσκολίες εφαρμογής να λειτουργούν ως αντικίνητρο συστηματικής τριβής με το αντικείμενο τους σε ακαδημαϊκό και σε επαγγελματικό επίπεδο. Οι μετασχηματισμοί όμως έχουν πολυδιάστατο χαρακτήρα με ευρύτερες προεκτάσεις, καθώς επιφέρουν δομικές μεταβολές στην υπόσταση του επιχειρηματικού φορέα εγείροντας ζητήματα προστασίας των εμπλεκόμενων κατηγοριών συμφερόντων. Ιδιαίτερα δε αναδεικνύεται το ζήτημα της προστασίας των πιστωτών και των μειοψηφούντων εταίρων της μετασχηματιζόμενης εταιρίας, καθώς για τους μεν πρώτους η μεταβολή του προσώπου του οφειλέτη διαφοροποιεί ουσιωδώς τον πιστωτικό κίνδυνο, ενώ για τους δεύτερους ανατρέπεται το καθεστώς των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων τους εντός της εταιρίας. Με αφορμή την πρόσφατη εκ βαθέως αναμόρφωση του δικαίου των μετασχηματισμών και τη συστηματοποίηση του για πρώτη φορά σε έναν ενιαίο νόμο, επιχειρείται η καταγραφή και ανάλυση των μέσων προστασίας που προβλέπει ο νέος ν.4601/2019 για τη διασφάλιση των συμφερόντων των πιστωτών και της μειοψηφίας των μετασχηματιζόμενων φορέων. Παρά τις πολλές ομοιότητες που έχουν μεταξύ τους τα ζητήματα που θα μας απασχολήσουν, ακολουθείται κατά το πλείστον ξεχωριστή αναφορά σε κάθε είδος μετασχηματισμού για λόγους συστηματικής πληρότητας. Ακόμη γίνεται συγκριτική επισκόπηση των ζητημάτων που απασχόλησαν τη νομική επιστήμη και νομολογία υπό το καθεστώς του προϊσχύσαντος θεσμικού πλαισίου, ώστε να καταστούν σαφείς οι διαφορές με το σήμερα και για να αξιοποιηθεί η υπάρχουσα επεξεργασία για την επίλυση επίκαιρων προβληματισμών με δεδομένη και τη μικρή πορεία του νέου νόμου. Η επιλογή αυτή είχε βεβαίως ως τίμημα μια σχετική αύξηση της έκτασης της εργασίας, αντισταθμίζεται όμως πλήρως από την ευκρινή παρουσίαση των μέσων προστασίας σε κάθε είδος μετασχηματισμού και ανταποκρίνεται στο πνεύμα του νομοθέτη για ευχερή εφαρμογή του δικαίου.