Η επίδραση της περιβαλλοντικής πολιτικής στη διαμόρφωση της χρηματιστηριακής θέσης της επιχείρησης

Abstract

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει στην παγκοσμιοποίηση της αγοράς και σε κατακόρυφη αύξηση του ανταγωνισμού. Οι προσπάθειες των επιχειρήσεων επικεντρώνονται στην απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος σε κομμάτι της αγοράς, που θα επιτρέψει την περαιτέρω επιβίωση και οικονομική ανάπτυξή τους. Η νεότερη τάση θέλει τις επιχειρήσεις ευαισθητοποιημένες κοινωνικά, να έχουν διαμορφώσει δραστηριότητες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης για να αποκτούν τη συμπάθεια της αγοράς, η οποία μεταφράζεται σε αύξηση των πωλήσεων και, κατά συνέπεια, αύξηση των κερδών. Οι περιβαλλοντικά φιλικές επιχειρηματικές πολιτικές χωρίζονται σε εθελοντικές και υποχρεωτικές βάσει νομοθετημάτων που προβλέπουν πχ. Φορολόγηση ή επιβολή τελών. Η βιβλιογραφική επισκόπηση καταδεικνύει ότι οι περιβαλλοντικές και κοινωνικές πληροφορίες αποτελούν βασική παράμετρο επιρροής στη λειτουργία των χρηματιστηρίων, καθώς αναγνωρίζεται ο ρόλος τους στη λογιστική απεικόνιση της λειτουργίας των επιχειρήσεων, στην ανάδειξη της πραγματικής αξίας της επιχείρησης, στην αύξηση της διαφάνειας, στην αποφυγή ασύμμετρης πληροφόρησης μεταξύ επιχειρήσεων και επενδυτών και στην προσέλκυση νέων επενδυτών. Η έρευνα στον τομέα της χρηματοοικονομικής έχει εξελιχθεί σημαντικά από την περίοδο που η θεωρία των αποτελεσματικών αγορών, όπως είχε διατυπωθεί από τον Fama το 1970, ήταν ευρέως αποδεκτή και αποτελούσε τη βάση για κάθε θεωρία σε αυτόν τον επιστημονικό τομέα. Ένας αυξανόμενος αριθμός ερευνητών εξετάζει τον τρόπο που ενεργούν οι άνθρωποι στην πραγματικότητα με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του μηχανισμού λειτουργίας των αγορών και την καλύτερη ερμηνεία της συμπεριφοράς των επενδυτών που καθορίζει την πορεία της αγοράς στο σύνολό της. Προς αυτή την κατεύθυνση αναπτύχθηκε ο τομέας της Συμπεριφορικής Χρηματοοικονομικής με σκοπό να εξετάσει τη χρηματοοικονομική, ενσωματώνοντας στοιχεία από την κοινωνιολογία και τη ψυχολογία. Ένα από τα εργαλεία που δανείστηκε η Συμπεριφορική Χρηματοοικονομική από την επιστήμη της ψυχολογίας είναι η Θεωρία της Εκλογικευμένης Δράσης, η οποία βασίζεται στην αρχή ότι η συμπεριφορά ενός ατόμου ορίζεται από την πρόθεσή του. Συνεπώς, προβλέποντας την πρόθεση, προβλέπεις την συμπεριφορά. Η θεωρία αυτή εξελίχθηκε με τη θεωρία της Προγραμματισμένης Συμπεριφοράς. Από την επισκόπηση της βιβλιογραφίας συγκεντρώσαμε για κάθε παράγοντα συμπεριφοράς, δηλαδή επένδυσης σε περιβαλλοντικά φιλικά επενδυτικά προϊόντα, τα εμπόδια που πιθανόν να αποτρέψουν τη δράση. Για τους παράγοντες που επηρεάζουν τη στάση απέναντι στη συμπεριφορά ως εμπόδια εμφανίζονται η χαμηλή οικονομική απόδοση, ο κίνδυνος και η αμφιβολία για το αν τα περιβαλλοντικά φιλικά επενδυτικά προϊόντα εκπληρώνουν το σκοπό τους. Ο υποκειμενικός κανόνας σχετίζεται με την πίεση του κοινού προς αυτού του είδους τις επενδύσεις, δίχως, μέχρι σήμερα, να έχουν καταγραφεί εμπόδια. Για την παράμετρο της αντιληπτής συμπεριφοράς, η δυσπιστία για τα πλεονεκτήματα και η έλλειψη επαρκών πληροφοριών, καταγράφονται ως εμπόδια. Τέλος, ο πραγματικός έλεγχος συμπεριφοράς επηρεάζεται αρνητικά από την έλλειψη πληροφοριών και επικοινωνίας από τους χρηματοοικονομικούς συμβούλους. Σύμφωνα με όσα εξάγονται από τη θεωρία, η αύξηση του ενδιαφέροντος για περιβαλλοντικά φιλικές επενδύσεις, δημιουργεί πίεση στις επιχειρήσεις για να λειτουργούν καλύτερα περιβαλλοντικά και αυξάνει την αξία τους, που αποτιμάται μέσα από τη μετοχή τους. Η βιβλιογραφική ανασκόπηση κατέδειξε ότι υπάρχει ένα κενό ανάμεσα στο δηλωμένο ενδιαφέρον των επενδυτών για περιβαλλοντικά φιλικές επενδύσεις και στις πραγματικές επενδύσεις, δημιουργώντας τον προβληματισμό γιατί ενώ το επιθυμούν δεν προχωρούν στην επένδυση (συμπεριφορά). Στην παρούσα μελέτη προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε το φαινόμενο με τη χρήση της θεωρίας της προγραμματισμένης συμπεριφοράς, μέσα από αυτή δημιουργείται ένα πλαίσιο που καθορίζει τους παράγοντες για την δράση ενός επενδυτή. Κατανοώντας τους λόγους που οδηγούν στη συμπεριφορά του, είμαστε σε θέση να εξηγήσουμε μέσα από ποιες παραμέτρους της περιβαλλοντικής πολιτικής μιας επιχείρησης, ο επενδυτής αποφασίζει να προχωρήσει στην αγορά της μετοχής της (θετική επίδραση στη χρηματιστηριακή αξία της επιχείρησης) ή αποτρέπεται από αυτή (αρνητική επίδραση στη χρηματιστηριακή αξία της επιχείρησης). Αυτή η μελέτη ενημερώνει το πλαίσιο λήψης αποφάσεων των ιδιωτών επενδυτών, συλλέγοντας πληροφορίες από ερωτηματολόγια που απαντήθηκαν από χρηματοοικονομικούς συμβούλους, οι οποίοι αξιολογούν τις περιβαλλοντικές πληροφορίες των επιχειρήσεων και εκτιμούν το πόσο αυτές επηρεάζουν την επιχειρηματική τους λειτουργία και κερδοφορία και καθορίζουν τη συμπεριφορά των επενδυτών προς αυτές, επιδρώντας στην χρηματιστηριακή τους αξία, δηλαδή στην τιμή της μετοχής τους. Από τα συμπεράσματα της έρευνας καταλήξαμε ότι οι επενδυτές στη χώρα μας δε γνωρίζουν για αυτή την επενδυτική κατεύθυνση και τις εναλλακτικές που υπάρχουν, παρόλο που οι μεσολαβητές δήλωσαν πως πιστεύουν ότι ένα διατηρήσιμο επιχειρηματικό μοντέλο, το οποίο είναι προϋπόθεση για την προσέλκυση μακροχρόνιων επενδύσεων, πρέπει εξ’ ορισμού να είναι φιλικό με το περιβάλλον για να επιτύχει και να διατηρήσει μία ανάπτυξη με ταυτόχρονη αποφυγή της αρνητικής δημοσιότητας και των προστίμων. Η καλύτερη κατανόηση του πλαισίου λήψης επενδυτικών αποφάσεων μέσα από τα συμπεράσματα της μελέτης, βοηθά τις επιχειρήσεις να προσελκύσουν κεφάλαια, τις εταιρείες επενδύσεων να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για περιβαλλοντικά φιλικές επενδύσεις και τους νομοθέτες να δημιουργήσουν το βέλτιστο συνδυασμό πολιτικών (επιβολή φόρων, τελών) ώστε να αποφύγουν την επιβολή δυσβάσταχτων επιβαρύνσεων στη λειτουργία των επιχειρήσεων.