Ο προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο

Abstract

Το Κράτος δικαίου συνιστά ίσως τη σημαντικότερη θεμελιώδη αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι η βάση για την προστασία όλων των αξιών της Ένωσης, στις οποίες σπουδαιότερη είναι η δημοκρατία. Έχει πρωτεύον χαρακτήρα ο σεβασμός του κράτους δικαίου για τη λειτουργία ενός Κράτους και εν γένει της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φλέγον ζήτημα του κράτους δικαίου είναι η αποτελεσματική δικαστική προστασία, που υποχρεώνει να υφίσταται ανεξαρτησία, ποιότητα και αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης. 1 Η αρχή του κράτους δικαίου εισάγει δικαιώματα όπως η προστασία της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικούμενου ή το δικαίωμα στην ισομερή δικαστική προστασία ενός πολίτη με το κράτος. Με την εφαρμογή της αρχής του κράτους δικαίου από το Ελεγκτικό Συνέδριο αποσοβείται η υπέρμετρη διακριτική ευχέρεια των διοικητικών αρχών.2 Οι δημόσιες συμβάσεις συνιστούν ένα σημαντικό κομμάτι των δαπανών της χώρας μας. Τούτο προϋποθέτει την προάσπιση του δημόσιου χρήματος που εκταμιεύεται για τη σύναψή τους. Θεσμικός θεματοφύλακας του δημόσιου χρήματος αποτελεί το Ελεγκτικό Συνέδριο, το ανώτατο δημοσιονομικό δικαστήριο, το οποίο ασκεί τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων. Ο όρος «δημόσια σύμβαση» έχει διαφορετική έννοια για το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο. Το Ελεγκτικό Συνέδριο ασκεί τον έλεγχό του στο σύνολο των συμβάσεων του δημοσίου και του δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου. Στην παρούσα εργασία θα παρουσιαστούν αρχικά οι έννοιες της διοίκησης, των δημοσίων οργάνων που ασκούν τη διοίκηση, των αρχών που τη διέπουν και των σημαντικότερων σημείων του διοικητικού δικαίου. Ο λόγος που παρουσίασης των ανωτέρω είναι για την πλήρη κατανόηση της λειτουργίας της διοίκησης και των εργασιών για να είναι ευκολότερη η περαιτέρω αναφορά στο βασικό θέμα της εργασίας. Περαιτέρω, πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων και η παρουσίαση και η εμβάθυνση σημαντικών όρων, όπως «δημόσια σύμβαση», «δημόσια σύμβαση έργων, προμηθειών και υπηρεσιών». Επίσης, αναλύονται οι αρχές που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις και αναφέρονται επιγραμματικά οι διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων. Τα ανωτέρω παρουσιάζονται για την ευκολότερη παρουσίαση του κυρίου αντικειμένου της εργασίας, του προληπτικού ελέγχου νομιμότητας των δημοσίων συμβάσεων από το Ελεγκτικό 1 https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/policies/justice-and-fundamental-rights/upholdingrule- law_el 2 Σαρμάς Ι., (2022), Ομιλία για την αρχή του κράτους δικαίου VI Συνέδριο. Στο εν λόγω κεφάλαιο της εργασίας γίνεται μια επιγραμματική ιστορική αναδρομή και παράθεση των αρμοδιοτήτων του Ελεγκτικού Συνεδρίου και παράθεση του νομοθετικού πλαισίου του ελέγχου. Πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση του προσυμβατικού ελέγχου με ιδιαίτερη αναφορά στη διαδικασία και του περιεχομένου αυτού. Επίσης, γίνεται εμβάθυνση του ελέγχου ανά αντικείμενο, καθώς και επί των διαφορών αυτού. Τέλος, παρουσιάζονται περιπτώσεις που απασχόλησαν του σχηματισμούς του Ελεγκτικού Συνεδρίου και η νομολογιακή αντιμετώπιση αυτών, καθώς και στατιστικά οικονομικά στοιχεία των υποβαλλόμενων προς έλεγχο συμβάσεων και των εργασιών των σχηματισμών επ’ αυτών, για τα έτη 2020, 2021 και 2022.