Διερεύνηση στρατηγικών υλοποίησης της ευρωπαϊκής πολιτικής για το υγροποιημένο φυσικό αέριο στο ανατολικό Αιγαίο

Abstract

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει κατανοητό πως η κλιματική αλλαγή δεν είναι ένα φαινόμενο που αφορά το απώτερο μέλλον, αλλά μια δυναμικά εξελισσόμενη διαδικασία που αφορά τον σημερινό άνθρωπο και ολόκληρο τον πληθυσμό του πλανήτη ανεξαιρέτως. Η ανάγκη για την σταδιακή και ομαλή ενεργειακή μετάβαση σε ένα καθαρότερο πλανήτη έχει οδηγήσει στην αύξηση της χρήσης του φυσικού αερίου(ΦΑ) καθώς θεωρείται το πιο καθαρό ορυκτό καύσιμο αφού καθώς αν συγκριθεί με το πετρέλαιο και τα υπόλοιπα καύσιμα παρουσιάζει χαμηλότερες εκπομπές ρύπων. Το ΦΑ εισάγεται κατά κόρον στην Ευρώπη καθώς η ζήτηση του υπερβαίνει κατά πολύ την εγχώρια παραγωγή της ηπείρου. Μέχρι σήμερα ο βασικός τρόπος εισαγωγής του στην γηραιά ήπειρο ήταν η χρήση αγωγών, κυρίως από χώρες την ανατολικής Ευρώπης, της κεντρική Ασίας και της Μέσης Ανατολής. Ωστόσο για πολλούς λόγους αυτή η μεταφορά του ΦΑ από την πηγή των κοιτασμάτων μέχρι την χώρα της κατανάλωσης δεν είναι πάντα η βέλτιστη επιλογή. Άρα υπάρχει η επιλογή μεταφοράς του με ειδικά διαμορφωμένα πλοία σε υγρή μορφή ως υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ), στον τόπο της κατανάλωσης του ενώ μέσω της χρήσης ειδικά διαμορφωμένων τερματικών τα οποία βρίσκονται είτε στην ξηρά είτε στην θάλασσα, και μετά την επαναεριοποίηση του εγχέεται στο δίκτυο. Έως τώρα, η συντριπτική πλειοψηφία των έργων ΥΦΑ αφορούσε έργα μεγάλης κλίμακας. Όμως πρόσφατα σχεδιάστηκαν και εκτελέστηκαν και έργα μικρής κλίμακας που αποτελούν περιφερειακούς εφοδιαστικούς κόμβους αποθήκευσης, τα οποία παρουσιάζουν αρκετές δυνατότητες ως προς την λειτουργικότητα τους. Οι μονάδες ΥΦΑ μικρής κλίμακας (Small Scale LNG-SSLNG), θεωρείται ότι μπορούν να δώσουν σημαντική ώθηση στην ενεργειακή ανάπτυξη περιοχών που δεν μπορούν να διασυνδεθούν εύκολα από τεχνοοικονομικής πλευράς με τα δίκτυα διανομής ΦΑ, όπως είναι η περίπτωση των ελληνικών νησιών στο Ανατολικό Αιγαίο, καθώς και άλλων απομακρυσμένων περιοχών στην ελληνική επικράτεια. Επιπλέον, παρουσιάζεται η ευρωπαϊκή πολιτική της Ε.Ε σχετικά με το ΥΦΑ και συγκεκριμένα το φιλελεύθερο θεσμικό πλαίσιο το οποίο έχει αναπτυχθεί μέσα από διαδοχικές Οδηγίες και Κανονισμούς που έχουν θεσπιστεί και υιοθετηθεί από τα αρμόδια ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Στην Ελλάδα το ΦΑ χρησιμοποιείται από το 1996 μέσω εισαγωγής από δίκτυο αγωγών και προέρχεται σε μεγάλο ποσοστό από την Ρωσία. Το ΥΦΑ εισήχθη για πρώτη φορά στο ενεργειακό μίγμα της χώρας το 2000 με την λειτουργία του τερματικού σταθμού της Ρεβυθούσας, ενώ τερματικά ΥΦΑ βρίσκονται υπό σχεδιασμό και κατασκευή στην Αλεξανδρούπολη, την Κόρινθο την Καβάλα. Το ΥΦΑ χρησιμοποιείται σε οικιακούς και βιομηχανικούς κλάδους της οικονομίας αλλά και στην ναυτιλία. Το πρόγραμμα Poseidon Med και η μετεξέλιξη του, έχει ως σκοπό την χρήση του ΥΦΑ ως καύσιμου σε κομβικά λιμάνια της μεσογείου όπως ο Πειραιάς η Πάτρα και η Λεμεσός ενώ παρατίθεται το κυριότερο ισχύον ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά το ΥΦΑ. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα ερωτήματα έρευνας αλλά και το μεθοδολογικό πλαίσιο που ακολουθήθηκε στα πλαίσια της παρούσας διπλωματικής. Επιπλέον, παρουσιάζονται οι μέθοδοι PESTEL SWOT αλλά και η Διαδικασία Αναλυτικής Ιεράρχησης (AHP), ενώ τεκμηριώνονται οι λόγοι για τους οποίους επιλέχθηκαν, τα βασικά βήματά τους καθώς και το μαθηματικό υπόβαθρό, ενώ εν συνεχεία παρουσιάζεται μελέτη περίπτωσης αναφορικά με την ανάπτυξη έργων υποδομών ΥΦΑ στο Ανατολικό Αιγαίο. Στο πλαίσιο αυτό, παρατίθεται η εφαρμογή της μεθόδου PESTLE με την ανάλυση των παραγόντων του γενικού περιβάλλοντος επί του οποίου θα σχηματοποιηθούν οι στρατηγικές. Ακολουθεί η εφαρμογή της μεθόδου SWOT όπου προσδιορίζονται οι παράγοντες-κριτήρια αξιολόγησης των εναλλακτικών στρατηγικών καθώς και η Διαδικασία της Αναλυτικής Ιεράρχησης (AHP) μέσω της οποίας ποσοτικοποιούνται τα κριτήρια-υποκριτήρια της SWOT. Οι συγκρίσεις γίνονται μέσω συνεντεύξεων με τη βοήθεια ομάδας εμπειρογνωμόνων με μακροχρόνια συμμετοχή σε έργα της βιομηχανίας του ΥΦΑ. Στη συνέχεια διατυπώνονται οι εναλλακτικές στρατηγικές βάσει των στοιχείων της ανάλυσης PESTLE αλλά και βάσει εμπειρικών στοιχείων και βαθμολογούνται οι εναλλακτικές στρατηγικές από τις οποίες προκύπτει αυτή με την υψηλότερη βαθμολογία, που είναι και η επιλεγόμενη, ως βέλτιστη. Τέλος, συνοψίζονται τα συμπεράσματα της διπλωματικής, τα οποία προέκυψαν από την εφαρμογή των μεθόδων PESTELE, SWOT KAI AHP για την επιλογή της καταλληλότερης ενεργειακής στρατηγικής σχετικά με την χρήση του ΥΦΑ, και διατυπώνονται προτάσεις περαιτέρω έρευνας