Τεχνητή νοημοσύνη - Νέες τεχνολογίες και δίκαιο: προκλήσεις για τον σύγχρονο νομοθέτη

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία μελετά την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) - Νέες Τεχνολογίες και τις προκλήσεις που έχει θέσει στον νομικό επιστημονικό κόσμο, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε νομοθετικό επίπεδο. Η ραγδαία αύξηση της τεχνολογίας και η τρομερή εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης έχουν διαμορφώσει μία νέα πραγματικότητα, στην οποία αναπόφευκτα θα πρέπει να «συμμορφωθεί» και το δίκαιο. Αρχικά, δίνεται ο ορισμός της τεχνητής νοημοσύνης ως «ο κλάδος της επιστήμης των υπολογιστών που ασχολείται με την κατασκευή έξυπνων μηχανών ικανών να εκτελούν μέσω αλγορίθμων εργασίες που συνήθως απαιτούν ανθρώπινη νοημοσύνη» και επιχειρείται μια αναλυτική ιστορική επισκόπηση της εξέλιξής της, από τον “πατέρα” της Alan Turing έως σήμερα, με τις θεαματικές ικανότητες των συστημάτων της τεχνητής νοημοσύνης και της διάκρισής της σε περιορισμένη και γενική. Επιπλέον, γίνεται μια βασική αναφορά στα ειδικότερα ζητήματα που προκύπτουν σε διαφορετικούς τομείς του δικαίου από την χρήση τεχνητής νοημοσύνης. Μεταξύ άλλων, γίνεται αναφορά στις αλλαγές που επέρχονται/θα επέλθουν στις επιχειρήσεις, με την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας αλλά και την επικείμενη “τεχνολογική ανεργία”, στο ηλεκτρονικό εμπόριο, στις νομικές και χρηματοικονομικές υπηρεσίες. Επίσης, διερευνά τους βασικούς προβληματισμούς που τίθενται σε σχέση με την προστασία των προσωπικών δεδομένων και την σημαντική συμβολή του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (ΕΕ) 679/2016 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά και τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στο δίκαιο της πνευματικής-διανοητικής ιδιοκτησίας σχετικά με τα προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης και στο δίκαιο των δικαιοπραξιών με την εμφάνιση των “έξυπνων συμβάσεων”. Περαιτέρω, μελετώνται οι προκλήσεις που θέτει η τεχνητή νοημοσύνη στην απονομή της δικαιοσύνης. Από την μία, η τεχνητή νοημοσύνη έχει ρόλο επιβοητικό είτε στη λειτουργία και οργάνωση των δικαστηρίων είτε κατά την λήψη αποφάσεων από τον δικαστή, από την άλλη όμως μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να αντικαθιστά πλήρως τον δικαστή με την εμφάνιση των ρομπότ-δικαστών, θέτοντας πολλαπλά ηθικά και νομικά διλήμματα σε σχέση με τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και τη νομιμότητα της απόφασης από αυτόματη μηχανή. Ακόμη, γίνεται μία ανάλυση σε ένα από τα κυριότερα ζητήματα που ανακύπτουν σήμερα σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη, αυτό της αστικής ευθύνης σε περίπτωση ατυχήματος από μηχανή (ευθύνη από αδικοπραξία), και ειδικότερα όταν προέρχεται από αυτο-οδηγούμενο αυτοκίνητο, τις βασικές προβληματικές για το νομοθέτη, το νομοθετικό παράδειγμα των Η.Π.Α. και διάφορα νομολογικά παραδείγματα για το ζήτημα αυτό. Επιπρόσθετα, διερευνάται η δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με όλους τους ανωτέρω προβληματισμούς, η οποία καλεί τα κράτη μέλη της για περαιτέρω συνεργασία και θέσπιση ενός ασφαλούς νομικού κανονιστικού πλαισίου, καθώς και την θέση της Ελλάδας ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία η ψηφιακή δικαιοσύνη αποτελεί σήμερα βασικό στόχο και ήδη έχουν γίνει πολλά βήματα προς την επίτευξή του. Τέλος, καταλήγει σε συμπεράσματα, τονίζοντας πως οι επικείμενες απειλές της τεχνητής νοημοσύνης για το δίκαιο και τη δικαιοσύνη είναι ιδιαίτερα σημαντικές, γι’ αυτό η θέσπιση ενός σαφούς και ασφαλούς νομικού κανονιστικού πλαισίου είναι απαραίτητη.