Η διαχρονική εξέλιξη των δαπανών υγείας στην Ελλάδα και οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στις δαπάνες υγείας των νοικοκυριών. Σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες

Abstract

Το ελληνικό σύστημα υγείας αντιμετωπίζει κενό στη δημόσια χρηματοδότησή του ως αποτέλεσμα της πρόσφατης οικονομικής κρίσης και των σχετικών επιβληθέντων μέτρων λιτότητας. Επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αποδεικνύουν ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας έχει συρρικνωθεί κατά 25%1 μέσα στην τελευταία δεκαετία και αυτό είχε αντίκτυπο στις δαπάνες υγείας των ελληνικών νοικοκυριών (των ήδη υψηλών άτυπων πληρωμών). Από τη στιγμή, λοιπόν, που η Υγεία αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα, τα νοικοκυριά κλήθηκαν να «κλείσουν» αυτό το κενό. Η επισκόπηση της βιβλιογραφίας έδειξε ότι οι περισσότερες χώρες του Ο.Ο.Σ.Α. ακολούθησαν, λίγο έως πολύ, την ίδια πορεία: την αύξηση των προ-κρίσεως δαπανών και τη φθίνουσα μετέπειτα πορεία τους. Η υπόθεση της παρούσας διατριβής είναι ότι κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και των μέτρων λιτότητας στην Ελλάδα οι δαπάνες υγείας των ελληνικών νοικοκυριών, ως ποσοστό των συνολικών ιδιωτικών δαπανών, αυξήθηκαν. Η παρούσα μελέτη στοχεύει να ερευνήσει την σχέση μεταξύ των δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών υγείας (μακροοικονομική και μικροοικονομική προσέγγιση) διαχρονικά και κατά τη διάρκεια της ύφεσης και της περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής στην Ελλάδα. Μέσα από την ερμηνεία της συμπεριφοράς των Ελλήνων στην κατανάλωση υπηρεσιών υγείας διαχρονικά, αντικείμενο της μελέτης είναι να επισημάνει την διαφοροποίηση του μοντέλου ανάπτυξης του ελληνικού κράτους. Υπό αυτήν την οπτική μέσω οικονομετρικών εργαλείων και συγκεκριμένα της τεχνικής της πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης και συνολοκλήρωσης στα πρωτογενή μικρο-δεδομένα των Ερευνών Οικογενειακών Προϋπολογισμών (Ε.Ο.Π.) των ετών 1988 έως 2018, καθώς και χρησιμοποιώντας στοιχεία του Ο.Ο.Σ.Α. σχετικά με τη δημόσια δαπάνη στο λογισμικό STATA vs 13 στηρίχθηκε η υπόθεση της εργασίας. Η ανάλυση έδειξε ότι οι δαπάνες υγείας των ελληνικών νοικοκυριών αυξήθηκαν ραγδαία μεταξύ των ετών 1988-2008 και μετά άρχισαν να μειώνονται. Τα ευρήματα έδειξαν ότι η συνολική ιδιωτική και συνολική δημόσια δαπάνη υγείας φαίνεται να έχει αμφίδρομη, μακροπρόθεσμη σχέση και σημαντική συνολοκλήρωση. Το ίδιο και η δημόσια δαπάνη με την δαπάνη για ιατρικές υπηρεσίες και φάρμακα των νοικοκυριών. Επιπλέον, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια της ύφεσης, η μηνιαία δαπάνη υγείας τωννοικοκυριών μειώθηκε, λόγω της δήμευσης του εισοδήματος της μεσαίας τάξης, η οποία οδήγησε σε καταναλωτικό περιορισμό. Ωστόσο, εφόσον τα νοικοκυριά ξοδεύουν, πλέον, μεγαλύτερο ποσοστό από το συρρικνωμένο τους εισόδημα για Υγεία, οι δαπάνες υγείας, ως ποσοστό των συνολικών ιδιωτικών δαπανών των ελληνικών νοικοκυριών, έχουν τελικώς αυξηθεί. Κατόπιν σύντομης ανασκόπησης και σύγκρισης μεταξύ των χωρών: Ισπανίας, Πορτογαλίας, Ιταλίας και Ιρλανδίας, χώρες οι οποίες αντιμετώπισαν αξιοσημείωτη οικονομική αστάθεια ή στις οποίες εφαρμόστηκαν μνημόνια, καταλήγουμε ότι η Ελλάδα είχε διαφορετικό σημείο αφετηρίας ή παρεκκλίνουσα πορεία προς την έξοδο από τα Μνημόνια. Ο τρόπος της εθνικής ολοκλήρωσης και λειτουργίας του ελληνικού κράτους, με τα έντονα κοινωνικά ζητήματα (εμφύλιος πόλεμος, μετανάστευση, δικτατορία) συνετέλεσαν στην αργοπορημένη εγκαθίδρυση και την φτωχή (άναρχη) δόμηση ενός κράτους- πρόνοιας, με πολλές ελλείψεις και προβλήματα. Δεδομένου ότι η δαπάνη υγείας θα αρχίσει δειλά-δειλά να αυξάνεται στο άμεσο μέλλον, γίνεται σαφές ότι κατά το σχεδιασμό της πολιτικής υγείας πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη ο σοβαρός αντίκτυπος της γήρανσης του πληθυσμού, με την ταυτόχρονη συρρίκνωση του ενεργού πληθυσμού, πράγμα που σημαίνει σημαντική μείωση στα έσοδα και δυσκολία στη χρηματοδότηση της υγείας. Θα ήταν χρήσιμη η επέκταση της παρούσης, σε ό,τι αφορά στον αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης στις δαπάνες υγείας της Ελλάδος, δεδομένου ότι αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης φαίνονται πιο καθαρά σε βάθος χρόνου.