Προκλήσεις και προοπτικές για ένα βιώσιμο υδάτινο περιβάλλον υπό το πρίσμα της διεθνούς και ευρωπαϊκής κοινότητας

Abstract

Η παρούσα εργασία εστιάζει στη διερεύνηση της στάσης που φέρει διαχρονικά η παγκόσμια κοινότητα αναφορικά με τους κινδύνους που πλήττουν το υδάτινο περιβάλλον, στο δρόμο προς τη βιωσιμότητά του. Τι συνέβη όμως και η διεθνής θαλάσσια κρίση εξακολουθεί να υφίσταται; Η θαλάσσια ρύπανση χρονολογικά και σημασιολογικά αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή κινδύνου για το υδάτινο οικοσύστημα. Μια σοβαρή αιτία της θαλάσσιας ρυπάνσεως αποτελεί η δραστηριότητα των εμπορικών πλοίων. Για αυτό, λοιπόν, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός έχει αναλάβει δραστικά μέτρα καταστολής της θαλάσσιας ρύπανσης. Από την άλλη ενδιαφέρον παρουσιάζει η οπτική του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τους επικείμενους θαλάσσιους κινδύνους. Από τη Συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης, στην οποία τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ προτρέπονται να συνδράμουν στην επιστημονική κοινότητα, συλλέγοντας δεδομένα για τις θαλάσσιες ρυπογόνες ουσίες, οδηγούμαστε στη Συνδιάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ, όπου παρατηρούνται δράσεις που αφορούν μια ολιστική προσέγγιση για τα θαλάσσια τεκταινόμενα. Μολονότι η συμμετοχή των κρατών-μελών αυξήθηκε, τα αποτελέσματα δεν ήταν ικανοποιητικά, σε καμία από τις παρελθοντικές διασκέψεις, κυρίως λόγω του εθελοντικού χαρακτήρα των δράσεων. Η ασύστολη ανθρώπινη δραστηριότητα και η υπερεκμετάλλευση των ωκεάνιων πόρων συνέχιζε να ακμάζει, επιδρώντας δραματικά στην αλλοίωση των οικοσυστημάτων και στη μείωση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Ο ΟΗΕ, αντιλαμβανόμενος τη διογκούμενη παγκόσμια ωκεάνια κρίση, συμπεριέλαβε το 2015 στη νέα Ατζέντα-Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης 2030, δέκα στόχους για την αειφόρο χρήση και διατήρηση των ωκεανών. Για την επίτευξη ωστόσο της νέας πρόκλησης, η παρούσα εργασία βασισμένη σε βιβλιογραφική έρευνα, καταλήγει στην πιο ρεαλιστική προσέγγιση, δηλαδή σε μια νέα αποτελεσματική διεθνή ωκεάνια διακυβέρνηση, καθώς το υπάρχον πλαίσιο κρίνεται ανομοιογενές και στερείται συντονισμού. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να αποτελέσει φάρο ελπίδας και να αναδιαμορφώσει ένα βιώσιμο και οικουμενικό σχέδιο για τη διακυβέρνηση των ωκεανών, καθώς διαθέτει τα κατάλληλα εχέγγυα, όπως πολύτιμη εμπειρία σε θαλάσσια ζητήματα. Έτσι, με την ανακοίνωση του θεματολογίου για τη διεθνή ωκεάνια διακυβέρνηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύει τη φερέγγυα στάση απέναντι στις σύγχρονες ωκεάνιες προκλήσεις, υλοποιώντας μέχρι και σήμερα σχεδόν το σύνολο των δεσμεύσεών της.