Αξιώσεις της εταιρίας και των μετόχων κατά του διοικητικού συμβουλίου στην ανώνυμη εταιρία μετά τον Ν.4548/2018 περί αναμόρφωσης του δικαίου των Α.Ε.

Abstract

Στην εργασία αυτή, η οποία τιτλοφορείται «Αξιώσεις της εταιρίας και των μετόχων κατά του διοικητικού συμβουλίου στην ανώνυμη εταιρία μετά τον Ν. 4548/2018 περί αναμόρφωσης του δικαίου των Α.Ε.», σκοπός είναι να παρουσιαστεί α) το σύστημα ευθύνης των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου όπως αυτό προβλέπεται στον νέο Ν. 4548/2018, αποτελώντας το αντιστάθμισμα της ευρύτητας των εξουσιών του ΔΣ, β) τη δικαστική ενάσκηση των αξιώσεων της εταιρίας έναντι των μελών του διοικητικού συμβουλίου καθώς και γ) ο προβληματισμός για τη δυνατότητα ατομικής άσκησης των εταιρικών αξιώσεων από μεμονωμένους μετόχους. Μετά την παρέλευση σχεδόν εκατονταετίας από την εισαγωγή του Κ.Ν. 2190/1920, από 1.1.2019 τη θέση του στην ιστορία του δικαίου των Α.Ε. έλαβε ο Ν. 4548/2018 για την «Αναμόρφωση του Δικαίου των ανωνύμων εταιριών» (ΦΕΚ Α’ 104/13.06.2018), αν και ο Κ.Ν. θα συνεχίσει να εφαρμόζεται, στο μέτρο των οριζόμενων με τις μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 187 Ν.4548/2018, όπως αυτό ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 49 παρ. 15 του Ν. 4587/2018. Ο ίδιος ο τίτλος του Ν. 4548/2018 προδίδει τις επιδιώξεις των συντακτών του, ήτοι την «αναμόρφωση του δικαίου των ανωνύμων εταιριών», καθώς η ίδια η λέξη «αναμόρφωση» σημαίνει «ριζική αλλαγή και βελτίωση» και υποδηλώνει ότι αυτός ο νόμος δημιουργεί ένα «νέο δίκαιο της ανώνυμης εταιρίας». Συνεπώς ο νέος νόμος υποδηλώνει, κατά τους συντάκτες του, μια μεταρρυθμιστική λειτουργία . Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι το κατ’ αποκλειστική αρμοδιότητα, διαχειριστικό και εκπροσωπευτικό όργανο της Α.Ε. Σύμφωνα με τα άρθρα 86 και 77 του Ν. 4548/2018, το Δ.Σ. διαχειρίζεται τις υποθέσεις της εταιρίας, εντός και εκτός αυτής, και είναι επιφορτισμένο με το έργο της διαρκούς επιδίωξης του σκοπού της. Βεβαίως, η δράση του ΔΣ και η ελευθερία του κατά τη λήψη των αποφάσεων προσδιορίζεται αλλά και περιορίζεται από το νόμο, το καταστατικό, τις αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων αλλά και από τον ίδιο τον εταιρικό σκοπό, όσον αφορά στην εσωτερική διαχείριση. Με βάση τα ανωτέρω, επειδή το ΔΣ αφ’ ενός κατέχει πρωτεύοντα και αποφασιστικό ρόλο για την λειτουργία και την πορεία της εταιρίας και αφ’ ετέρου τα μέλη του ΔΣ διαχειρίζονται ουσιαστικά ξένη περιουσία, αυτή της εταιρίας και κατ’ επέκταση των μετόχων, είναι εμφανής η ανάγκη να θεσπιστούν κανόνες που θα διασφαλίζουν την ορθή και αποτελεσματική λειτουργία του ΔΣ και ταυτόχρονα θα ρυθμίζουν τα ζητήματα ευθύνης των μελών του ΔΣ, όταν δεν εκπληρώνουν ή εκπληρώνουν πλημμελώς τις υποχρεώσεις τους. Στην παρούσα θα εξετασθεί το ζήτημα τόσο της εσωτερικής όσο και εξωτερικής (έναντι των μετόχων) ευθύνης των μελών του Δ.Σ. υπό το πρίσμα του νέου Ν. 4548/2018, προβαίνοντας παράλληλα σε μια σύγκριση μεταξύ των δύο νομοθετημάτων προκειμένου να αναδειχθούν οι διαφορές και οι καινοτομίες που εισήγαγε ο νέος νόμος στο πεδίο της ευθύνης των μελών του Δ.Σ. και της αποκατάστασης της ζημίας τόσο της εταιρίας όσο και των μετόχων που ζημιώθηκαν από πράξεις ή παραλείψεις των διαχειριστών της εταιρίας κατά την διαχείριση της εταιρικής περιουσίας. Βασικοί άξονες για την μελέτη των ως άνω ζητημάτων, θα αποτελέσουν η ανάλυση και η ερμηνεία τόσο του νέου Ν. 4548/2018 και του προϊσχύσαντος Κ.Ν. 2190/1920, όσο και οι απόψεις της θεωρίας και της νομολογίας επί του προβληματισμού που τίθεται στο τρίτο κεφάλαιο της παρούσης για την δυνατότητα άσκησης αγωγής για την αποκατάσταση της υφιστάμενης ζημίας από μεμονωμένους μετόχους, υπό το πρίσμα ότι η οργάνωση των μέσων της εταιρίας κατευθύνεται προς την επίτευξη της εν γένει οικονομικής ευημερίας αυτής, μέσω της ικανοποίησης ενός μακροπρόθεσμου συμφέροντος κοινού για όλους τους μετόχους (του εταιρικού συμφέροντος) .