Διακλαδική ανάλυση άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα

Abstract

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξη της οικονομίας μιας χώρας, τόσο μέσω των κεφαλαίων που μεταφέρουν στην χώρα υποδοχής, όσο και των γνώσεων και των νέων τεχνολογιών και τεχνοτροπιών που αποκομίζει η χώρα αυτή. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες στη χώρα υποδοχής που αποτρέπουν την είσοδο των ΑΞΕ. Η παρούσα διατριβή δημιουργήθηκε με στόχο την αποσαφήνιση των παραγόντων που είτε ελκύουν τις επενδύσεις στην Ελλάδα, είτε τις απωθούν, τόσο για το σύνολο της οικονομίας, όσο και για κάθε έναν κλάδο ξεχωριστά. Γνωρίζοντας, λοιπόν αυτούς τους προσδιοριστικούς παράγοντες της χώρας, μπορεί να δημιουργηθεί μια ουσιαστική πολιτική για την προσέλκυση περισσότερων ΑΞΕ ανά τομέα ενδιαφέροντος. Στο πρώτο κεφάλαιο παρατίθεται συνοπτικά η βιβλιογραφική ανασκόπηση για τους παράγοντες που επηρεάζουν τις ΑΞΕ, τόσο στο σύνολο της οικονομίας, όσο και κλαδικά, η οποία αποτέλεσε κίνητρο για τη δημιουργία αυτής της διατριβής για την Ελλάδα. Το δεύτερο κεφάλαιο εισάγει το εννοιολογικό πλαίσιο των άμεσων ξένων επενδύσεων, διαχωρίζει τα είδη και τους δείκτες μέτρησής τους και αναλύει τις οικονομικές θεωρίες για τη δημιουργία τους σε μία χώρα. Παράλληλα, εξετάζει το νομοθετικό πλαίσιο και την ιστορική εξέλιξη των ροών των ΑΞΕ στην Ελλάδα γενικότερα, αλλά και για κάθε κλάδο ξεχωριστά. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύονται οι αιτίες για την πραγματοποίηση ΑΞΕ σε μία χώρα, αλλά και η σημασία τους τόσο για τη χώρα υποδοχής, όσο και για τη χώρα προέλευσης. Αναδεικνύονται οι σημαντικοί προσδιοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την είσοδο των άμεσων ξένων επενδύσεων σε μία χώρα, με βάση τη σχετική βιβλιογραφία και εξετάζονται οι παράγοντες για την προσέλκυσή τους στην Ελλάδα. Επίσης, παρουσιάζονται οι τρόποι για τη βελτίωση του ελληνικού επενδυτικού περιβάλλοντος. Στο τέταρτο κεφάλαιο πραγματοποιείται οικονομετρική εξέταση των παραγόντων που επηρεάζουν την είσοδο επενδύσεων στην Ελλάδα, οι οποίοι χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες. Συγκεκριμένα, οι κατηγορίες αυτές είναι οι εργασιακές συνθήκες, οι υποδομές ή οι μακροοικονομικές συνθήκες και εξετάζεται κατά πόσο οι επενδυτές επηρεάζονται μεμονωμένα ή συνδυαστικά από αυτούς τους παράγοντες, ώστε να επενδύσουν στην Ελλάδα. Στην οικονομετρική ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα χρονολογικών σειρών από το 1982 έως το 2017. Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν οι πολυεθνικές εταιρίες εξετάζουν το σύνολο των παραγόντων, φαίνεται ότι οι ΑΞΕ επηρεάζονται περισσότερο από τους μακροοικονομικούς και τους εργασιακούς παράγοντες, παρά από τις υποδομές της χώρας. Στο πέμπτο κεφάλαιο εισάγεται ο κλαδικός παράγοντας. Οι κλάδοι ομαδοποιήθηκαν σε τρεις κατηγορίες, τον πρωτογενή, τον δευτερογενή και τον τριτογενή τομέα. Ο πρωτογενής τομέας περιείχε τον κλάδο της γεωργίας, αλιείας, κτηνοτροφίας και δασοκομίας και των ορυχείων και λατομείων. Ο δευτερογενής τομέας περιλάμβανε τους κλάδους της μεταποίησης, της ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια, αέριο και νερό) και των κατασκευών. Ο τριτογενής τομέας αφορούσε τον κλάδο των υπηρεσιών, οι οποίες περιλάμβαναν τους κλάδους του εμπορίου (χονδρικού και λιανικού), των ξενοδοχείων και της εστίασης, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών, των τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, των ακινήτων, ενοικιάσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, των υπηρεσιών λογισμικού και τεχνολογίας και της έρευνας και ανάπτυξης. Οι ΑΞΕ εξετάστηκαν ανά τομέα για το διάστημα 2001-2017, αρχικά όλοι μαζί με τη χρήση πάνελ και στη συνέχεια ο κάθε τομέας ξεχωριστά. Φαίνεται ότι η είσοδος των ΑΞΕ για τους περισσότερους κλάδους επηρεάζεται από τα μακροοικονομικά στοιχεία της Ελλάδας, δηλαδή από τον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ, το χρέος της Ελλάδας και το φορολογικό πλαίσιο που επικρατεί στη χώρα. Παράλληλα, σημαντική επίδραση στις ΑΞΕ παρουσιάζει και το κόστος δημιουργίας μίας νέας εταιρίας στον κλάδο, το οποίο αυξάνεται όταν υπάρχει υψηλή γραφειοκρατία, πολυνομία και αργή απονομή δικαιοσύνης. Ωστόσο, υπήρχαν και κλάδοι που αυξάνονταν οι επενδύσεις βάσει των υφιστάμενων υποδομών, της οικονομικής κρίσης και της πολιτικής αστάθειας της χώρας. Συνοπτικά, προκύπτει από την παρούσα διατριβή ότι η μείωση του φορολογικού συντελεστή που επιβάλλεται στις εταιρίες, η απλοποίηση των διαδικασιών και της νομοθεσίας, το σταθερό μακροοικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, το χαμηλό κόστος εργασίας και η βελτίωση των υποδομών της Ελλάδας, μπορούν να καταστήσουν τη χώρα θελκτικό προορισμό άμεσων ξένων επενδύσεων.