Ο γραμματισμός στα μέσα επικοινωνίας ως απαραίτητο στοιχείο για την πλήρη ανάπτυξη της ιδιότητας του ενεργού Ευρωπαίου πολίτη

Abstract

Η παρούσα εργασία επιχειρεί να καταγράψει τις Ευρωπαϊκές πολιτικές αναφορικά με τον γραμματισμό στα μέσα, οι οποίες συμβάλλουν στην ενεργή ιδιότητα του πολίτη. Γίνεται αναφορά σε ψηφίσματα, ανακοινώσεις, οδηγίες, διακηρύξεις, τροπολογίες, ερευνητικά έργα, ομάδες εργασίας και συνέδρια των τελευταίων ετών από πλευράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πεδίο. Ταυτόχρονα αποσαφηνίζεται η έννοια του πολίτη και του ενεργού πολίτη ο οποίος συμμετέχει στη δημόσια σφαίρα επιδεικνύοντας σεβασμό και υπευθυνότητα και συμβάλλει στην συνεκτικότητα της κοινωνίας. Από την άλλη πλευρά, έχοντας δοθεί η έννοια του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας, που συνίσταται στη δυνατότητα πρόσβασης, ανάλυσης, αξιολόγησης και παραγωγής σε μια ποικιλία μορφών, έντυπων και ηλεκτρονικών, καταδεικνύεται η σύνδεσή της με την ενεργή ιδιότητα του πολίτη. Η κριτική αξιολόγηση της πληροφορίας και οι ερευνητικές δεξιότητες που συνεπάγεται ο γραμματισμός στα μέσα ενδυναμώνουν τον πολίτη και τον καθιστούν ικανό να ασκεί ενεργό δράση σε μια συμμετοχική δημοκρατία. Επιπλέον καθίσταται σαφής ο σημαντικός ρόλος της παιδείας στα μέσα επικοινωνίας στη δημιουργία ενεργών πολιτών, αφού από πολύ νεαρή ηλικία μαθαίνουν να μην αποδέχονται με άκριτο τρόπο την πληροφορία αλλά να θέτουν βασικά ερωτήματα για να αποκαλύπτουν τα κίνητρα, τον σκοπό και την εγκυρότητά της. Η παιδεία στα μέσα ενθαρρύνει την έκθεσή τους σε μια πληθώρα διαφορετικών απόψεων κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καλλιέργεια της εκτίμησης και της ανεκτικότητας του διαφορετικού, απαραίτητων στοιχείων σε μια δημοκρατική κοινωνία. Παρουσιάζονται μελέτες που δείχνουν τα επίπεδα του γραμματισμού στα μέσα ανάμεσα στα κράτη-μέλη, όπως και επιχειρείται μια σύγκριση στο πεδίο ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Φινλανδία. Η εργασία ολοκληρώνεται με την παρουσίαση προτάσεων για την ενίσχυση του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας, τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και σε εθνικό.