Το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας και η διαχείρισή του από την Ευρώπη

Abstract

Τις τελευταίες δεκαετίες, με την άνοδο της θερμοκρασίας και την αύξηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, έχουν αρχίσει να μονοπωλούν την ατζέντα των περισσότερων κρατών στον κόσμο τρόποι διαχείρισης και επίλυσης αυτών των προβλημάτων. Συνδυαστικά με τους περιορισμένους, γεωγραφικά και ποσοτικά, πόρους ορυκτών καυσίμων στους οποίους στηρίζονται ενεργειακά τα κράτη για να εξασφαλίσουν την ομαλή τους λειτουργία τους, έχει αναδειχτεί σε μείζονος σημασία ζήτημα αυτό της ενεργειακής ασφάλειας. Αν και αυτός ο όρος είναι αρκετά πολυδιάστατος και έχει διάφορες ερμηνείες, γενικά σχετίζεται με τη συνεχή διασφάλιση της ενεργειακής προμήθειας και διαθεσιμότητας, με οικονομικά αποδεκτούς όρους, σε ισορροπία με το περιβάλλον. Από το περιεχόμενο της ερμηνείας του όρου γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι αποτελεί προτεραιότητα για τα κράτη ακριβώς επειδή αφορά την ευημερία και την ασφάλεια των πολιτών και συσχετίζεται με πολλές πτυχές και βασικές λειτουργίες ενός οργανωμένου κράτους. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ενεργειακή ασφάλεια ποικίλουν με κάποιους να ξεχωρίζουν όπως η διαθεσιμότητα της ενέργειας, η αξιοπιστία, η τιμή και η βιωσιμότητα. Επίσης ένα διαδεδομένο σύστημα παραγόντων που αλληλεπιδρούν με την ενεργειακή ασφάλεια είναι το λεγόμενο «4Αs» και περιλαμβάνει τη διαθεσιμότητα, την τιμή, την κοινωνική αποδοχή και την προσβασιμότητα. Στην ατζέντα της Ευρώπης άρχισε να μπαίνει το ενεργειακό ζήτημα με την Ενεργειακή Βίβλο του 1995, μετέπειτα του 2000 και τέλος το 2006 που έθεσαν στόχους και πολιτικές διαχείρισης όπως επίσης σημαντικό γεγονός είναι και οι στόχοι που τέθηκαν από την Ένωση για το 2020 και το 2030. Ρόλο για την αναθεώρηση ορισμένων ζητημάτων από την πλευρά της ΕΕ έπαιξαν και οι ενεργειακές κρίσεις της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Στο πλαίσιο της κατανόησης και αξιολόγησης της ενεργειακής ασφάλειας πολλές έρευνες έχουν δημιουργήσει δείκτες ποσοτικοποίησης που μετράνε το βαθμό ενεργειακής ασφάλειας συνυπολογίζοντας διαφόρων ειδών μεταβλητές. Βασικός παράγοντας ενίσχυσης της ενεργειακής ασφάλειας είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας που εξασφαλίζουν εγχώρια παραγωγή, διαφοροποίηση μίγματος, μακροπρόθεσμα μικρό κόστος αλλά και πολλά άλλα συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλους πόρους. Η ΕΕ έχει κάνει μεγάλα βήματα υιοθέτησης των ΑΠΕ. Τέλος μια πολύ σημαντική διάσταση της ενεργειακής ασφάλειας είναι το οικονομικό σκέλος. Το διαχρονικό πρόβλημα των κρατών αναφορικά με την ενέργεια ήταν και παραμένει η μεταβλητότητα της τιμής του πετρελαίου και το κατά πόσο θα είναι σε θέση τα κράτη να το προμηθεύονται για να καλύπτουν τις ανάγκες τους. Η τιμή και η προμήθεια του πετρελαίου έχουν αποτελέσει τη θρυαλλίδα πολλών σημαντικών γεγονότων παγκόσμια. Επίσης, έχουν γίνει και προσπάθειες υπολογισμού και ενσωμάτωσης της έννοιας του κόστους στο περιεχόμενο της ενεργειακής ασφάλειας.