Το εργασιακό στρες στις σύγχρονες επιχειρήσεις

Abstract

Το εργασιακό στρες έχει αναδειχτεί σε μείζον αντικείμενο μελέτης τα τελευταία χρόνια, γιατί έχει συνειδητοποιηθεί ο ρόλος του στην ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων, αλλά και στην όλη αποτελεσματικότητα της οργάνωσης. Μάλιστα, οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και το εργασιακό στρες συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων προκλήσεων στον τομέα της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας, γιατί φαίνεται πως επηρεάζουν σημαντικά την υγεία των ατόμων, των επιχειρήσεων και των εθνικών οικονομιών. Το στρες θεωρείται από τους μισούς περίπου ευρωπαίους εργαζόμενους σύνηθες φαινόμενο στον χώρο εργασίας τους και ευθύνεται περίπου για τις μισές χαμένες εργάσιμες ημέρες. Τα άτομα που πάσχουν από στρες συνήθως νιώθουν πως καλούνται να διαχειριστούν περισσότερα από όσα μπορούν να αντέξουν και γενικότερα πως δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν τις απαιτήσεις των καθηκόντων που τους ανατίθενται. Βέβαια, μπορεί να συμβεί και το αντίθετο. Όταν, δηλαδή, ένας εργαζόμενος κατέχει περισσότερα προσόντα από αυτά που απαιτούνται για την θέση που του ανατίθεται, είναι πιθανό να χάσει το κίνητρό του για εργασιακή πρόοδο, βιώνοντας στρες και ματαίωση. Τα συμπτώματα που εκδηλώνονται λόγω της βίωσης παρατεταμένου στρες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: τα σωματικά, τα ψυχολογικά και τα συμπεριφορικά συμπτώματα. Το εργασιακό στρες, όπως και κάθε είδους στρες, μπορεί να αποτελέσει την αιτία ασθενειών οι οποίες συνδέονται με υψηλά επίπεδα απουσιών, μειωμένη απόδοση, περισσότερα λάθη και κακές διαπροσωπικές σχέσεις στον εργασιακό χώρο. Το εργασιακό στρες μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, σε οποιοδήποτε επίπεδο της ιεραρχίας, ανεξαρτήτως κλάδου ή μεγέθους της εταιρείας. Αποτελεί έναν σημαντικό κίνδυνο για τις περισσότερες εταιρείες και για αυτό η αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης αναδεικνύεται σε υψίστης σημασίας προτεραιότητα για τους εργοδότες και φυσικά τους επαγγελματίες του ανθρώπινου δυναμικού. Ειδικά στις μέρες μας, που οι αγορές χαρακτηρίζονται από την παγκοσμιοποίηση και την όλο και αυξανόμενη ανταγωνιστικότητα, οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί αναζητούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα περισσότερο στον ανθρώπινο παράγοντα προκειμένου να επιβιώσουν. Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται ότι οι επιχειρήσεις οι οποίες δίνουν στην αναζήτηση του ανθρώπινου ταλέντου και που ενισχύουν τη συμμετοχή των εργαζομένων στη λήψη αποφάσεων της επιχείρησης επιτυγχάνουν την επίτευξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος εις βάθος χρόνου. Το εργασιακό στρες έχει αναγνωριστεί σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο ως ένα κρίσιμο ζήτημα που αφορά τόσο τους εργαζόμενους όσο και τους εργοδότες. Ενώ οι προηγούμενες δεκαετίες χαρακτηρίζονταν από την αντιμετώπιση του στρες ως ατομικού προβλήματος και όλες οι παρεμβάσεις στόχευαν στην ανάπτυξη ατομικών μηχανισμών αντιμετώπισής του, τα τελευταία χρόνια αρχίζει να διαφαίνεται μια διαφορετική προσέγγιση, κατά την οποία τα αίτια του στρες πρέπει να εξαλείφονται με παρεμβάσεις στο επίπεδο της όλης οργάνωσης. Οι επιχειρήσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν το εργασιακό στρες για να διασφαλίσουν την εύρυθμη λειτουργία τους και να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται για την αποδοτικότητα τους. Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί φέρουν, όχι μόνο ηθική, αλλά και νομική ευθύνη απέναντι στο ανθρώπινο δυναμικό τους. Ειδικά η τουριστική βιομηχανία μπορεί να θεωρηθεί ως ένα ιδιαιτέρως στρεσογόνο εργασιακό περιβάλλον τόσο λόγω της διαρκούς επαφής του εργαζόμενου με το κοινό, όσο και λόγω της απαίτησης να χειρίζεται πολλά θέματα ταυτόχρονα. Επιπρόσθετα, πολλές φορές παρατηρούνται δύσκολα ωράρια και χρονικές πιέσεις, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν το άτομο στη βίωση του εργασιακού άγχους. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση των όρων του στρες, του εργασιακού στρες και της επαγγελματικής εξουθένωσης, καθώς και το ποιες είναι οι επιδράσεις τους τόσο σε επίπεδο ατόμου, όσο και σε επίπεδο επιχείρησης. Καθότι όχι μόνο το οικονομικό, αλλά και το ανθρώπινο κόστος είναι τεράστιο, μέσω της εκπόνησης της εργασίας αυτής προτείνονται μια σειρά τεχνικών διαχείρισης του στρες, αλλά και προγραμμάτων παρέμβασης για τους εργαζόμενους σύμφωνα με τα επίπεδα πρόληψης.