Νομικό πλαίσιο προμήθειας νοσοκομειακών φαρμακευτικών σκευασμάτων στην Ελλάδα και στην Ε.Ε.

Abstract

Διαχρονικά, ανεξάρτητα από το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας μιας χώρας, ζητήματα τα οποία σχετίζονται με την ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικά οργανωμένες, κλινικά αποτελεσματικές και οικονομικά αποδοτικές υπηρεσίες υγείας συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων προβληματισμών τόσο των πολιτών όσο και των κυβερνήσεων οι οποίες και διαμορφώνουν την εκάστοτε πολιτική υγείας. Το φάρμακο ώς ένα μέσο άσκησης και παροχής υπηρεσιών υγείας αποτελεί σημαντικότατο κοινωνικό και οικονομικό αγαθό, γεγονός το οποίο περιπλέκει σε σημαντικό βαθμό την διαχείρισή του. Τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο ο τομέας των νοσοκομειακών φαρμάκων, της προμήθειας αλλά και της διαχείρισης αυτών αποτελεί το κέντρο βάρους και έναν από τους πιο σημαντικούς συντελεστές στάθμισης που επηρεάζουν την ορθή λειτουργία και παροχή αποτελεσματικών υπηρεσιών υγείας εκ μέρους των νοσοκομείων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (στο εξής Ε.Ε.) έχει θεσπίσει μια σειρά από Οδηγίες οι οποίες και αποκρυσταλλώνουν τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων προμήθειας αγαθών και κατ’ επέκταση νοσοκομειακών φαρμακευτικών σκευασμάτων. Οδηγίες οι οποίες από τα κράτη μέλη είτε υιοθετήθηκαν αυτούσιες είτε μεταφέρθηκαν στα αντίστοιχα εθνικά δίκαια εδώ και αρκετά χρόνια. Στην Ελλάδα αν και έχουν ενσωματωθεί εγκαίρως στο εθνικό δίκαιο οι κοινοτικές Οδηγίες (2004/18/ΕΚ, 17/2004/ΕΚ και 2014/24/ΕΚ) μέσω των Π.Δ. 118/07, Π.Δ. 60/07 και του Ν. 3861/2010 παρατηρούμε ότι, μέχρι τουλάχιστον πρότινος, δεν εφαρμόζονταν οι νόμιμες διαδικασίες προμηθειών νοσοκομειακών φαρμάκων. Οι προμήθειες των δημόσιων νοσοκομείων γίνονταν κυρίως με επιλεκτική εφαρμογή της νομοθεσίας και με διαδικασίες οι οποίες κινούνταν στο μεταίχμιο μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Ελλείψεις φαρμακευτικών σκευασμάτων, υπέρογκα αποθέματα στις αποθήκες και ληγμένα φάρμακα ήταν σύνηθες φαινόμενο του συστήματος Υγείας της χώρας ως συνέπεια των παραπάνω. Τα ανωτέρω προβλήματα και η ανάγκη για εξορθολογισμό των νοσοκομειακών δαπανών οδήγησαν την Ελλάδα μόλις πρόσφατα στην προσπάθεια προσαρμογής με τις κοινοτικές Οδηγίες και εφαρμογής σαφών και καθορισμένων διαδικασιών προμήθειας φαρμάκων. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν η αναμόρφωση του Εθνικού συστήματος Υγείας με την ίδρυση της Ε.Π.Υ (Ν. 3580/2007) και ο καθορισμός του ηλεκτρονικού πλειστηριασμού (Ν. 3846/2010) ως κύριας διαδικασίας προμήθειας φαρμάκων. Μία διαδικασία η οποία στη σημερινή της μορφή και έπειτα από πολλές τροποποιήσεις που έχει υποστεί έχει συμβάλλει θετικά στη επίτευξη ιδιαίτερα χαμηλών συμβατικών τιμών. Εντούτοις έχουν παρατηρηθεί πολλά και διάφορα προβλήματα και παρατυπίες στη διεξαγωγή των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών με συνέπεια τα γενικά αποτελέσματα ναι μεν να χαρακτηρίζονται θετικά αλλά να μην επιφέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Στην παρούσα μελέτη θα επιχειρηθεί να δοθεί μια σφαιρική εικόνα σχετικά με τις διαγωνιστικές διαδικασίες που ακολουθούνται για την προμήθεια φαρμάκων στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας, της Ε.Ε. αλλά και τα αποτελέσματα τα οποία έχουν επιτευχθεί μέσω των διαδικασιών αυτών. Αρχικά θα διευκρινιστεί η έννοια των φαρμάκων και των διαφόρων ειδών τους τα οποία αποτελούν και το αντικείμενο των συμβάσεων. Ειδικότερα θα αναλυθούν οι ορισμοί των πρωτότυπων, των γενόσημων και των ορφανών φαρμάκων προκειμένου να είναι δυνατόν να γίνει ευκολότερα αντιληπτή η ανάλυση του πλαισίου προμηθειών τους. Στη συνέχεια θα παρουσιαστούν οι βασικές έννοιες αλλά και νόμοι σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες. Έννοιες όπως η Τεχνική Προδιαγραφή, η συμφωνία-πλαίσιο, η σύμβαση, η διακήρυξη, τα κριτήρια κατακύρωσης κ.α θα πρέπει να γίνουν πλήρως αντιληπτές ώστε να είναι δυνατή η περαιτέρω και εις βάθος ανάλυση του εν λόγω θέματος. Το κεφάλαιο 3 εμφανίζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αφού σε αυτό περιλαμβάνεται μια αναφορά των αντίστοιχων νομοθετικών πλαισίων προμήθειας νοσοκομειακών φαρμάκων σε χώρες της Ε.Ε. αλλά και η περαιτέρω μελέτη περιπτώσεων συγκεκριμένων κρατών της Ε.Ε.. Ακολουθεί, στο κεφάλαιο 4, η ανάλυση του εθνικού πλαισίου προμηθειών νοσοκομειακών φαρμάκων και των οργάνων που μετέχουν στην ολοκλήρωση των εν λόγω διαδικασιών, ενώ παρουσιάζεται και αναλύεται εκτενώς η τελευταία διακήρυξη διενέργειας ηλεκτρονικού πλειστηριασμού με τα παραρτήματά της. Έπειτα, στο κεφάλαιο 5, παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις τιμές κατακύρωσης νοσοκομειακών φαρμάκων που επέφεραν οι τρείς πρώτοι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί αλλά και οι φαρμακευτικές δαπάνες ανά νοσοκομείο για κάθε Υ.Πε. Στο 6ο και τελευταίο κεφάλαιο θα παρατεθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των πλειστηριασμών αλλά και διάφορες παρατυπίες οι οποίες έχουν παρατηρηθεί κατά καιρούς ενώ τέλος θα διατυπωθούν και ορισμένες προτάσεις προς βελτίωση του ήδη υπάρχοντος πλαισίου προμηθειών.