Σχεδιασμός και ανάπτυξη εκπαιδευτικού σεναρίου για την ενίσχυση του επιστημονικού γραμματισμού στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση με την αξιοποίηση του Moodle : η περίπτωση της διδασκαλίας του Φαινομένου των Εποχών

Abstract

Ο Επιστημονικός Γραμματισμός, ο γραμματισμός στις Φυσικές Επιστήμες και την Τεχνολογία, αποτελούσε και αποτελεί επιτακτική ανάγκη και πρωταρχικό σκοπό της Εκπαίδευσης στη σύγχρονη κοινωνία. Δυστυχώς οι έως τώρα καθιερωμένες πρακτικές παραδοσιακής διδασκαλίας δεν έχουν να παρουσιάσουν τίποτα άλλο στο πεδίο αυτό παρά φτωχά μαθησιακά αποτελέσματα. Το συγκεκριμένο γεγονός αναδεικνύει σε ύψιστη ανάγκη την αλλαγή στις χρησιμοποιούμενες μεθόδους διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών, σε κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης, επομένως και στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Απαντώντας στις παραπάνω απαιτήσεις, οι σύγχρονες τάσεις στη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών υποστηρίζουν την αξιοποίηση βιωματικών και μαθητοκεντρικών προσεγγίσεων διδασκαλίας. Στις επικρατέστερες προτεινόμενες θεωρίες μάθησης για τις Φυσικές Επιστήμες, βρίσκεται ο Κονστρουκτιβισμός σε κάθε έκφρασή του, είτε ατομικός είτε κοινωνικός. Οι δύο αυτές προσεγγίσεις αποτελούν μεν διαφορετικές θεωρίες μάθησης, συμπληρωματικές δε και το Διδακτικό Μοντέλο Κονστρουκτιβιστικής Μάθησης (Driver & Oldham, 1986) υλοποιεί αυτό το συγκερασμό. Επιπρόσθετα η ένταξη και αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση για την υποστήριξη της μάθησης και της διδασκαλίας είναι σήμερα, στην Κοινωνία της Τεχνολογίας και των Πληροφοριών, επιτακτική. Ιδιαίτερα μάλιστα στο πεδίο των Φυσικών Επιστημών. Γίνεται πλέον λόγος για τα πολυάριθμα οφέλη της «Τεχνολογικά Υποστηριζόμενης Μάθησης» και περισσότερο συγκεκριμένα, για τα πλεονεκτήματα των Συστημάτων Διαχείρισης Ηλεκτρονικών Τάξεων όπως είναι το Moodle. Επιπλέον πολύ σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του επιστημονικού γραμματισμού διαδραματίζει η ύπαρξη εναλλακτικών ιδεών των παιδιών για τις έννοιες και τα φαινόμενα του φυσικού κόσμου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων ιδεών είναι οι εναλλακτικές αντιλήψεις που εμφανίζουν οι μαθητές σχετικά με τον τρόπο δημιουργίας του Φαινομένου των Εποχών του Έτους. Η άποψη ότι η Γη βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο το καλοκαίρι και πιο μακριά το Χειμώνα αποτελεί την πλέον κοινή παρανόηση των παιδιών. Οι εναλλακτικές τους αυτές ιδέες είναι ιδιαίτερα ισχυρές, δύσκολα αλλάζουν και επηρεάζουν τη μετέπειτα μάθηση των παιδιών. Γίνεται λοιπόν κατανοητό πως όχι μόνο δε θα πρέπει να αγνοούνται οι συγκεκριμένες προϋπάρχουσες αντιλήψεις των μαθητών αλλά αντίθετα οφείλουμε να τις λαμβάνουμε υπόψιν και να προχωρούμε σε κατάλληλη διαχείριση αυτών με στόχο το μετασχηματισμό τους σε αντιλήψεις επιστημονικά συμβατές, προκειμένου να ενισχυθεί ο επιστημονικός γραμματισμός των παιδιών Πέρα όμως από το σχεδιασμό μίας εκπαιδευτικής λύσης στο παραπάνω ζήτημα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε διδακτική πρόταση, πέρα από τα όσα υπόσχεται, δεν μπορεί να έχει αποτελέσματα εάν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί δεν την αποδεχτούν και ακολούθως εάν δεν είναι θετικοί στο να την αξιοποιήσουν. Λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα παραπάνω δεδομένα, σκοπός της παρούσας Μεταπτυχιακής Διπλωματικής Εργασίας γίνεται ο σχεδιασμός, η εφαρμογή και η αξιολόγηση ενός εκπαιδευτικού σεναρίου για το μετασχηματισμό των εναλλακτικών αντιλήψεων που διαθέτουν οι μαθητές Στ’ Δημοτικού σχετικά με τον τρόπο δημιουργίας των Εποχών του Έτους και την αντικατάστασή τους από αντιλήψεις συμβατές με το επιστημονικό πρότυπο. Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σενάριο σχεδιάστηκε βάσει του Διδακτικού Μοντέλου Κονστρουκτιβιστικής Μάθησης και για την υλοποίησή του δημιουργήθηκε και διαμορφώθηκε κατάλληλα ένα ΣΔΗΤ Moodle. Το παρόν εκπαιδευτικό σενάριο εφαρμόστηκε σε μαθητές Στ’ Δημοτικού. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι πράγματι η εφαρμογή ενός τέτοιου σεναρίου ενισχύει τον επιστημονικό γραμματισμό των μαθητών όσον αφορά τις αντιλήψεις τους σχετικά με τη δημιουργία των εποχών του έτους. Επιπλέον εκπαιδευτικοί κλήθηκαν να αξιολογήσουν το ΣΔΗΤ Moodle της παρούσας εργασίας. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί έκριναν το συγκεκριμένο ΣΔΗΤ ως χρήσιμο στη διδασκαλία και εύκολο στη χρήση, γεγονός που υποδεικνύει, σύμφωνα με το ΤΑΜ (Τechnology Acceptance Model), τη θετική τους στάση ως προς την αξιοποίηση της παρούσας εκπαιδευτικής πρότασης. Σχετικά με τις προτάσεις για περαιτέρω μελέτη και έρευνα, το παρόν εκπαιδευτικό σενάριο και το ΣΔΗΤ Moodle που δημιουργήθηκε θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για την υλοποίηση παρόμοιων εκπαιδευτικών σεναρίων που αφορούν σε άλλες θεματικές περιοχές των Φυσικών Επιστημών, πέραν της διδασκαλίας του Φαινομένου των Εποχών, ώστε να μπορέσει να επεκταθεί η προσπάθεια για ενίσχυση του Επιστημονικού Γραμματισμού εν γένει.