Το σύστημα προμηθειών υγείας στην Ελλάδα (στην περίοδο 1980-2010): μια θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση

Abstract

Η εφοδιαστική αλυσίδα των νοσοκομείων αποτελεί έναν πραγματικά δύσκολο, όσο και άγνωστο χώρο για τον περισσότερο κόσμο, ακόμη και για αυτούς που ασχολούνται με το supply chain. Απαιτείται ετοιμότητα και σωστό management για την διαχείριση ευαίσθητων υλικών που ξεκινούν από την πιο απλή σύριγγα και φτάνουν έως τα πολυπλοκότερα ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Αναφορικά με το χώρο των προμηθειών υγείας του δημόσιου νοσοκομειακού τομέα, αυτός χαρακτηρίζεται από πολλά τεχνικά, νομικά και οργανωτικά εμπόδια όπως πληθώρα νόμων, πολλαπλότητα και πολυπλοκότητα ειδών, αδυναμία προσδιορισμού των πραγματικών αναγκών για προμήθειες και των ποσοτήτων αυτών, έλλειψη συστήματος καταγραφής ειδών και ενιαίας κωδικοποίησης υλικών, έλλειψη συνάφειας μεταξύ παραγγελθέντων υλικών, έλλειψη ελέγχου της χρήσης των υλικών, διόγκωση προμήθειας εξωσυμβατικών υλικών, παρατάσεις των ήδη υπαρχόντων συμβάσεων, μικρή διαπραγματευτική αποτελεσματικότητα και φυσικά, καθυστερήσεις στην υλοποίηση των διαγωνισμών (μεγάλοι κύκλοι προμήθειας για τις προγραμματισμένες αγορές). Το σίγουρο είναι ότι δαπανώνται πολύ περισσότερα από αυτά που απαιτούνται. Επιπλέον, στα περισσότερα νοσοκομεία οι διαδικασίες των προμηθειών διενεργούνται με τον παραδοσιακό χειρόγραφο τρόπο (ανυπαρξία ενιαίων συστημάτων πληροφορικής), με αποτέλεσμα να δημιουργούνται λάθη, παραλείψεις και καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των διαγωνισμών. Η απουσία, επίσης, εξειδικευμένων στελεχών, ειδικά εκπαιδευμένων για τον εκσυγχρονισμό της διοίκησης και τιθάσευση των συμφερόντων και βέβαια, η έλλειψη οικονομικών πόρων για να ενισχυθεί το σύστημα, δυσχεραίνουν την όλη κατάσταση. Έτσι, είναι ευνόητο ότι η απουσία κρατικού ελέγχου σε συνδυασμό με την έλλειψη μηχανοργάνωσης και ειδικότερα με τη μη εφαρμογή του διπλογραφικού συστήματος στα δημόσια νοσοκομεία (το οποίο θα προσέδιδε μεγαλύτερο βαθμό διαφάνειας και ελέγχου ροής και κατανάλωσης υλικών) ευνοούν την ύπαρξη υψηλού κινδύνου διαφθοράς. Αντιθέτως, το σύστημα προμηθειών υγείας του ιδιωτικού τομέα δεν συναντά καμία από τις παραπάνω στρεβλώσεις και αδυναμίες, εφόσον κυριαρχεί το πνεύμα της ελεύθερης αγοράς και τηρούνται αυστηρά πολιτικές περιορισμού του κόστους. Υπάρχουν, συνεπώς, αρκετές βέλτιστες πρακτικές του ιδιωτικού τομέα υγείας που θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να μεταφερθούν στο δημόσιο, χωρίς βέβαια να λησμονείται ο κοινωνικός χαρακτήρας της Δημόσιας Υγείας. Παράδειγμα τέτοιων πρακτικών είναι η υιοθέτηση οργανωσιακών συστημάτων προμηθειών Just In Time/ Kanban, η δυνατότητα άμεσης μεταπώλησης των αποθεμάτων που λήγουν, η κατάρτιση σωστών κλειστών σφαιρικών (ίσως και τμηματικών) προϋπολογισμών λειτουργίας των νοσοκομείων ή η υιοθέτηση άλλων εργαλείων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου με την εφαρμογή εξελιγμένων πληροφοριακών συστημάτων, η χρήση 3PL/ Outsourcing και Leasing. Εξαίρεση αποτελούν οι Ηλεκτρονικές Προμήθειες, η εφαρμογή των οποίων βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο στον ελληνικό χώρο υγείας, δημόσιο και ιδιωτικό. Τελικά, η εξυγίανση του συστήματος των προμηθειών του δημοσίου τομέα υγείας δεν συνίσταται στις αλλεπάλληλες νομοθετικές τροποποιήσεις, αφού η πληθώρα νόμων από το 1983 έως σήμερα το επιβεβαιώνει, αλλά στην πολιτική βούληση των κυβερνήσεων σε συνδυασμό με την παράλληλη εφαρμογή επιμέρους πολιτικών, κοινωνικής και οικονομικής φύσεως. Άλλωστε, κάθε μεταρρυθμιστική παρέμβαση θα κριθεί από την προαίρεση των ιθυνόντων να παραμείνει η υγεία κοινωνικό αγαθό. Το συμπέρασμα είναι ότι τα νοσοκομεία, ιδιωτικά και δημόσια, μπορούν να μειώσουν το συνολικό τους κόστος, μέσω καλύτερων διεργασιών και διαχείρισης της εφοδιαστικής τους αλυσίδας. Ας μην ξεχνάμε ότι η σωστή διάρθρωση των Κρατικών Προμηθειών σηματοδοτεί το σεβασμό προς τον φορολογούμενο πολίτη, την ορθή κατανομή των πόρων και τη μεγιστοποίηση της αξίας του χρήματος (value for money).