Βασικά οικονομικά ζητήματα και προοπτικές της ελληνικής επιβατηγού ναυτιλίας στις γραμμές Ελλάδας Ιταλίας

Abstract

Αυτή η διδακτορική διατριβή, έχει ως βασικό αντικείμενο έρευνας την αγορά της Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων στην περιοχή της Αδριατικής (Ελλάδα-Ιταλία). Η αγορά αυτή δεν έχει αναλυθεί επαρκώς μέχρι σήμερα, πέρα από κάποιες σποραδικές εργασίες σε συνέδρια και για το λύγο αυτό είναι άγνωστη η μορφή της κατά γραμμή καθώς και τα πραγματικά οικονομικά χαρακτηριστικά της. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει μια συγκεχυμένη άποψη ότι πρόκειται για μια ολιγοπωλιακή αγορά, χωρίς όμως πραγματική εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη ανάλυση που να βασίζεται σε μια σύγχρονη θεωρία. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε και την βασική ιδέα για την συγγραφή της παρούσας διατριβής. Η μεθοδολογία προσέγγισης του θέματος που ακολουθήθηκε προκειμένου να διερευνηθεί η αγορά της Αδριατικής, βασίστηκε κατ' αρχάς στην ανάλυση των βασικών χαρακτηριστικών της, μέσα από την ανάλυση των δεδομένων που συλλέχθηκαν, καθώς επίσης και από σχετική έρευνα πεδίου. Τέλος για τις ανάγκες της μελλοντικής πρόβλεψης της ζήτησης αλλά και της υφισταμένης κατάστασης της αγοράς, κρίθηκε απαραίτητη η δημιουργία ενός σχετικού υποδείγματος με την μεθοδολογία Box-Jenkins καθώς και η ανάλυση της αγοράς με την χρήση του δείκτη Herfindahl, ο οποίος θα υπολογισθεί για όλες τις γραμμές. Με τον τρόπο αυτό μελετήθηκε για πρώτη φορά σφαιρικά η εν λόγω αγορά. Ειδικότερα στην υπόθεση ότι η αγορά στην Αδριατική δεν μπορεί να μελετηθεί σφαιρικά σαν σύνολο μόνον, καθώς είναι γνωστό από την οικονομική θεωρία ότι υπάρχουν θεμελιώδεις παράγοντες που επιδρούν και διαφοροποιούν την υπηρεσία κατά γραμμή, όπως είναι κατ' εξοχήν οι γεωγραφικοί παράγοντες, η ποιότητα της προσφοράς, η απόσταση, οι ώρες και τα λιμάνια αναχώρησης, το μάρκετινγκ και η διαφήμιση. Η ανάλυση αρχικά θα γίνει με τον κλασικό τρόπο ότι η αγορά είναι ενιαία και θα εξαχθούν από εκεί τα πρώτα συμπεράσματα. Στην συνέχεια θα μελετηθεί η κάθε γραμμή σαν ξεχωριστή αγορά και θα βγουν και από εκεί νέα συμπεράσματα για την μορφή της της κάθε μια από αυτές. Ομοίως από την ανάλυση της τιμολογιακής πρακτικής των επιχειρήσεων στην περιοχή αυτή των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, θα διαπιστωθεί η πρακτική της τιμολόγησης σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες. Η αναλυτική και διεξοδική αυτή ανάλυση θα πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά σε επιβάτες και οχήματα αφού οι αναλύσεις που υπάρχουν στην βιβλιογραφία είναι γενικές, ασαφείς και σποραδικές. Ειδικότερη θα γίνει αναφορά για το φαινόμενο της λεγάμενης σταυροειδούς επιδότησης και της τμηματοποίησης της αγοράς καθώς και το γεγονός της εποχικότητας της ζήτησης. Θα εξετασθεί αν οι επιχειρήσεις προσπαθούν όντως να καρπωθούν ή να αποσπάσουν ένα μέρος του πλεονάσματος του χρήστη. Τέλος το υπόδειγμα που προαναφέρθηκε, αποτέλεσε μια νέα συνιστώσα στη μοντελοποίηση της ζήτησης επιβατών, φορτηγών και λεωφορείων, 1990-2001, (τριμηνιαία στοιχεία) στις γραμμές της Αδριατικής (Πάτρα-Πρίντεζι, Πάτρα-Μπάρι, Πάτρα-Ανκόνα) με την μεθοδολογία Box-Jenkins, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για προβλέψεις και για την κατανόηση της εποχικότητας. Το υπόδειγμα αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για επιχειρηματικές αποφάσεις καθόσον πολλά πράγματα στο μοντέλο αυτό βασίζονται στην υποκειμενική κρίση του χρήστη. Παράλληλα θα γίνουν αναφορές στην επίδραση της τεχνολογίας, καθώς και στις περιόδους της αιχμής και της αντιαιχμής της ζήτησης.