Τα αυτοδιαχειριζόμενα ταμεία υγείας στην Ελλάδα.

Abstract

Στην Ελλάδα η κρίση στο βίο του συστήματος Υγείας είχε επέλθει από νωρίς. Πολλοί αναρωτιόντουσαν πως η χώρα που στην Ευρώπη αφιερώνει από τα υψηλότερα ποσοστά του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος στο χώρο της Υγείας και επιβάλλει τις υψηλότερες εισφορές κατάφερε να φέρει τον Τομέα της Υγείας σε τόσο δύσκολη θέση. Άρθρα, επιστημονικές εργασίες, βιβλία με αναλύσεις, εισηγήσεις , προτάσεις, μελέτες έχουν γραφτεί κατά καιρούς σχετικά με το ζήτημα της Υγείας. Πολλοί είναι οι λόγοι που οδήγησαν το χώρο της Υγείας σε αυτή την προβληματική κατάσταση. Με αρχή την μη θωράκιση αυτού, την εγκατάλειψη των αυστηρών κανόνων επάνω στους οποίους είχε αρχικά αυτό οργανωθεί, την μη δημιουργία αποθεματικών, αλλά αντίθετα την σπατάλη αυτών, την αδυναμία πρόβλεψης για προστασία του από τις ίδιους τους διαχειριστές του, την κακοδιοίκηση του κ.τ.λ. Πολιτικοί και συνδικαλιστές, μέχρι πρόσφατα, συμβίωναν περίφημα, μοιραζόμενοι τα πλεονεκτήματα που δίνει ο έλεγχος τους συστήματος. Στα χρόνια που πέρασαν έγιναν διάφορες προσπάθειες – δοκιμές εξυγίανσης του, όπως η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας (Ε.Σ.Υ.) το 1981. Η ανακούφιση από τα άμεσα προβλήματα γινόταν κυρίως με αυξήσεις εισφορών εργαζομένων και με ενέσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό. Δεδομένης της αδυναμίας της υπάρχουσας οικονομίας (δημόσιος και ιδιωτικός τομέας) να προσφέρει υπηρεσίες Υγείας σε όλο το ανθρώπινο δυναμικό, γίνονται προσπάθειες να αναπτυχθεί ένας άλλος τομέας της οικονομίας (ο τομέας της Κοινωνικής Οικονομίας) ο οποίος προβλέπεται ότι θα καλύψει τις όποιες αδυναμίες του υπάρχοντος συστήματος υγείας. Η παρατεταμένη κρίση του Κράτους Πρόνοιας επέτρεψε την άνοδο μιας νέας μορφής κοινωνικής οικονομίας επονομαζόμενη «οικονομία της αλληλεγγύης». Τα Ταμεία Αλληλοβοήθειας συγκαταλέγονται στους οργανισμούς της Κοινωνικής Οικονομίας. Ανάμεσα στο Κράτος και στην αγορά έχει αρχίσει να αναπτύσσεται σε πολλές προηγμένες αλλά και αναπτυσσόμενες οικονομίες ένας Τρίτος Τομέας, ο επονομαζόμενος Τομέας της Κοινωνικής Οικονομίας. Στα μέσα του 19ου αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες οργανώσεις κοινωνικής οικονομίας στις αναπτυγμένες οικονομικά χώρες με την μορφή συνεταιριστικών επιχειρήσεων, αλληλοβοηθητικών φορέων, μη κερδοσκοπικών ενώσεων και συλλογικών επιχειρήσεων, οι οποίες λειτουργούσαν με τη νομική μορφή του συνεταιρισμού ή της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρίας. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες η ιδιαιτερότητα ως προς τη διαχείρισή των Ταμείων Αλληλεγγύης, οδήγησε στη δημιουργία της προσδοκίας μιας ανώτερης δυνατότητας από εκείνης του Κράτους όσον αφορά στην παροχή υπηρεσιών Υγείας, γενικού οφέλους και με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Στόχος είναι να αναδειχθεί η μεγάλη κοινωνική καινοτομία που αποτελεί η Κοινωνική Οικονομία στην σύγχρονη εποχή και στις προοπτικές που αναδεικνύονται με την ελληνική ανάπτυξη του θέματος. Η Κοινωνική Οικονομία και τα Αυτοδιαχειριζόμενα Ταμεία Υγείας (Α.Τ.Υ.) έχουν αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Στις δύσκολες μέρες που περνάει η Ελλάδα με την οικονομική κρίση να δυσκολεύει περισσότερο την κατάσταση, ο ρόλος τους και γενικότερα οι δραστηριότητες του Τρίτου Τομέα φαίνεται να είναι πιο σημαντικές από ποτέ. Δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμη κάποια ποσοτική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και τούτο διότι ο τομέας της Κοινωνικής Οικονομίας δέχεται πολλαπλές εντάσεις και πιέσεις, τόσο εσωτερικές όσο και εξωτερικές. Βαθιά ετερόκλητη, κινδυνεύει να περιθωριοποιηθεί, και να αποδυναμωθεί τόσο από τη δημόσια όσο και από την ιδιωτική οικονομία. Τα Αυτοδιαχειριζόμενα Ταμεία Υγείας (Α.Τ.Υ.) βρίσκονται σε μια συνεχή αναζήτηση της αναγνώρισης της προσφοράς τους από το Κράτος και από την κοινωνία στο σύνολό τους. Βασικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η περαιτέρω ανάπτυξη του Τρίτου Τομέα στην Ελλάδα είναι επιβεβλημένη για την βελτίωση του κοινωνικό οικονομικού τοπίου της χώρας, καθώς οι οντότητές του συμβάλλουν και βελτιώνουν την ποιότητα Υγείας των κατοίκων. Αναδεικνύεται, επομένως, η αναγκαιότητα ανάπτυξης του τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα, μέσω ενός κατάλληλου και ευνοϊκού πλαισίου για την οργάνωση και λειτουργία των Αυτοδιαχειριζόμενων Ταμείων Υγείας (Α.Τ.Υ.).