Εξωτερικές οικονομίες (ρύποι και ατυχήματα) της ναυτιλίας

Abstract

Η παρούσα διατριβή αποσκοπεί στη διερεύνηση, ανάλυση και αξιολόγηση των κατάλληλων μέτρων για την αποτελεσματική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ειδικότερα του διοξειδίου του άνθρακα (CO2), από τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Ειδικότερα, αποσκοπεί στην ανάλυση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου του ΙΜΟ αναφορικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία και τη διερεύνηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, τα οποία υπαγορεύουν τη λήψη ιδιαίτερων μέτρων για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από αυτή. Κάτω από τις συνθήκες αυτές, η στάση της ελληνόκτητης ναυτιλιακής βιομηχανίας απέναντι στα διάφορα προτεινόμενα από τον ΙΜΟ τεχνικά, λειτουργικά και αγορακεντρικά μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική στο βαθμό που επηρεάζει τις εξελίξεις στο διεθνή ναυτιλιακό χώρο. Έτσι, σκοπός της διατριβής αυτής είναι να διερευνηθούν κυρίως οι θέσεις της Ελληνόκτητης ναυτιλιακής βιομηχανίας πάνω στα προτεινόμενα εργαλεία, αλλά και οι απόψεις της για διάφορες πλευρές/χαρακτηριστικά των μέτρων αυτών, όπως (1) η περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα, (2) η ευκολία στην εφαρμογή, (3) η πιθανότητα παραβίασης, (4) η προώθηση της Έρευνας & Ανάπτυξης σε ολόκληρη το ναυτιλιακό τομέα, (5) η απόκτηση συγκριτικού πλεονεκτήματος μέσω της εθελοντικής υιοθέτησης των μέτρων. Ιδιαίτερο κομμάτι της παρούσας διατριβής αποτελεί η αξιολόγηση των αγορακεντρικών μέτρων για τον περιορισμό των ναυτιλιακών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αναφορικά με την περιβαλλοντική τους αποτελεσματικότητα, την οικονομική τους αποδοτικότητα και την ευκολία στην εφαρμογή τους. Δεδομένου του εύρους των προτεινόμενων μέτρων, η διατριβή περιορίζεται στην αξιολόγηση δυο αγορακεντρικών εργαλείων: (1) της επιβολής ενός διεθνούς φόρου πάνω στο καύσιμο (ένα συγκεκριμένο κόστος ανά τόνο καυσίμου) - global levy scheme - και (2) της λειτουργίας ενός συστήματος αγοραπωλησίας δικαιωμάτων εκπομπών από τη ναυτιλία (Maritime Emission Trading Scheme). Η αξιολόγηση των μέτρων αυτών έγινε με βάση την εσωτερικοποίηση, από την οικονομική θεωρία, των εξωτερικών οικονομιών (internalization of externalities), την ανάλυση των αποτελεσμάτων από την εφαρμογή των δυο μέτρων σε άλλους βιομηχανικούς τομείς καθώς και τις θέσεις της ναυτιλιακής αγοράς αναφορικά με τα συγκεκριμένα αγορακεντρικά εργαλεία.