Προοπτικές ένταξης πρακτικών βιωσιμότητας στην προσχολική ηλικία : στάσεις και αντιλήψεις παιδαγωγών

Abstract

Το μεγαλύτερο ίσως στοίχημα που καλούμαστε να κερδίσουμε σήμερα ως άτομα και ως κοινωνίες είναι η βιωσιμότητα του πλανήτη. Ήδη, μετά τα μέσα της δεκαετίας του ΄80, η παγκόσμια κοινότητα επεσήμανε την ανάγκη λήψης πρωτοβουλιών, που συνδέονται άμεσα με την προστασία του Περιβάλλοντος, την εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής, την κοινωνική δικαιοσύνη, τη δίκαιη κατανομή του πλούτου και τη δημοκρατία. “Το κοινό μας μέλλον” όπως έχει καθιερωθεί στην έκθεση Brundtland από τη Διεθνής Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (1987). Η εκπαίδευση, όπως είναι προφανές, αποτελεί το κατάλληλο μέσο για την επίτευξη της προώθησης της αειφόρου ανάπτυξης. Μέσα από την εκπαίδευση δύναται να διαμορφωθούν ενεργοί πολίτες, οι οποίοι όχι μόνο θα συμμετέχουν, αλλά και θα οργανώνουν δράσεις για την προστασία του Περιβάλλοντος και την επίτευξη της βιωσιμότητας του κόσμου που μας περιβάλλει. Η προσχολική ηλικία είναι μια κρίσιμη περίοδος για την καλλιέργεια “αειφόρου” συνείδησης. Τα μικρά παιδιά είναι φυσικά περίεργα και ανοιχτά σε νέες εμπειρίες, καθιστώντας τα ιδανικά για να μάθουν τη σημασία της βιωσιμότητας, να καλλιεργήσουν βασικές αξίες και να υιοθετήσουν συνήθειες και πρακτικές προς ένα βιώσιμο μέλλον. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η ανάδειξη των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας ως προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, οι δράσεις που πραγματοποιούνται από τους παιδαγωγούς στους παιδικούς σταθμούς και τα νηπιαγωγεία για την επίτευξη της αειφορίας, καθώς και ο ρόλος του διευθυντή για την επίτευξη αυτής. Επιμέρους στόχοι, είναι τα προβλήματα και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικίας κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων Αειφόρου Εκπαίδευσης. Ο στόχος αυτός υλοποιήθηκε μέσω ποσοτικής έρευνας, με μεθοδολογικό εργαλείο ένα ερωτηματολόγιο, που συντάχθηκε ειδικά για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας και δόθηκε σε 141 παιδαγωγούς προσχολικής ηλικίας. Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι παιδαγωγοί προσχολικής ηλικίας όντες οι ίδιοι ευαισθητοποιημένοι για το περιβάλλον και τα προβλήματα του, στην πλειονότητα τους υλοποιούν δράσεις κυρίως περιβαλλοντικού χαρακτήρα (ανακύκλωση, προστασία περιβάλλοντος, φύτευση), σε μια προσπάθεια να φέρουν τα παιδιά σε επαφή με το περιβάλλον, να ευαισθητοποιηθούν, να συνειδητοποιήσουν τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, ώστε να συμμετέχουν σε δράσεις για την προστασία του. Ταυτόχρονα, παρατηρείται μια θετική εικόνα όσον αφορά την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών τόσο από τους παιδαγωγούς όσο και από τους διευθυντές, όμως η διαδικασία βρίσκεται ακόμα σε πρώιμα στάδια. Οι ελλιπείς γνώσεις τους και η έλλειψη επιμορφώσεων δυσκολεύουν τον μετασχηματισμό ενός σχολείου σε αειφόρο, ώστε να πληρούνται οι προϋποθέσεις και στα τρία επίπεδα λειτουργίας του, κοινωνικό/οργανωσιακό, οικονομικό/περιβαλλοντικό, παιδαγωγικό. Επομένως, απαιτείται ολιστική προσέγγιση από όλους τους φορείς και συλλογική δράση για την υιοθέτηση των αρχών της βιωσιμότητας.