Ψηφιακές αποδείξεις και πειστήρια με έμφαση στην ανίχνευση αποδείξεων σε έξυπνα κινητά τηλέφωνα (smartphone forensics)

Abstract

Tα τελευταία χρόνια η πρόοδος της τεχνολογίας έχει επηρεάσει τον χώρο του κυβερνοεγκλήματος και θέτει νέες προκλήσεις στον τομέα της ψηφιακής εγκληματολογίας. Η εκτεταμένη χρήση ψηφιακών συσκευών σήμερα συνεπάγεται εκτός των άλλων και την ανάμιξη τους τόσο σε εγκλήματα του κυβερνοχώρου όσο και στα παραδοσιακά. Χαρακτηριστική ψηφιακή συσκευή αποτελούν φυσικά και τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα (smartphones). Σε παγκόσμιο επίπεδο η καθολικότητα της χρήσης των έξυπνων κινητών τηλεφώνων έχει οδηγήσει σε αύξηση της αποθήκευσης τεράστιου όγκου δεδομένων που δυνητικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ψηφιακά αποδεικτικά στοιχεία σε μια εγκληματολογική έρευνα. Η παρούσα διπλωματική εκκινεί με μία πρώτη προσέγγιση της επιστήμης της ψηφιακής εγκληματολογίας και των ψηφιακών δεδομένων εν γένει που μπορεί να ανευρεθούν κατά τις έρευνες σε οποιαδήποτε ψηφιακή συσκευή. Συγκεκριμένα, αναλύονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ψηφιακών αποδεικτικών στοιχείων σε σχέση με τα παραδοσιακά αποδεικτικά μέσα, ο ορισμός των ψηφιακών δεδομένων κατά το ελληνικό ποινικό δίκαιο, οι διάφορες κατηγορίες αυτών καθώς και οι αρχές που πρέπει να διέπουν τον χειρισμό τους προκειμένου αυτά να είναι παραδεκτά σε ενδεχόμενη δίκη. Έπειτα, επιχειρείται μία πρώτη ανάλυση της διαδικασίας που ακολουθείται για την επεξεργασία των ψηφιακών πειστηρίων μέχρι αυτά να οδηγηθούν στο δικαστήριο και παράλληλα αναλύεται διεξοδικά η διαδικασία κατάσχεσης των ψηφιακών δεδομένων κατά το ελληνικό ποινικό δικονομικό δίκαιο. Εν συνεχεία το δεύτερο μέρος του παρόντος πονήματος επικεντρώνεται στην κατεξοχήν ψηφιακή συσκευή, τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα. Αρχικά γίνεται αναφορά των βασικών λειτουργιών των smartphones που τα καθιστούν ισχυρά εργαλεία για τις διάφορες πτυχές της καθημερινότητας των ατόμων, ενώ επίσης αναλύεται η δομή των δυο κυριότερων λειτουργικών συστημάτων που συναντώνται σήμερα σε έξυπνα κινητά, το Android και το iOS. Στα επόμενα κεφάλαια αναφέρονται αναλυτικά οι διάφορες προκλήσεις (τεχνικές, νομικές κλπ) του τομέα της ψηφιακής εγκληματολογίας των smartphones τις οποίες καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ερευνητές και παρατίθεται επιπλέον μια κατηγοριοποίηση των ψηφιακών δεδομένων που μπορεί να ανευρεθούν σε ένα smartphone κατά τις έρευνες σε αυτό. Ακολουθεί η διαδικασία της εγκληματολογικής έρευνας στα έξυπνα κινητά τηλέφωνα, η οποία αν και σε γενικές γραμμές είναι παρόμοια με εκείνη άλλων κλάδων της ψηφιακής εγκληματολογίας, παρουσιάζει, ωστόσο, κάποιες ιδιαιτερότητες που σχετίζονται με την ιδιαίτερη φύση των smartphones και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν. Στην ίδια ενότητα παρουσιάζονται ορισμένα από τα διαθέσιμα στην αγορά εγκληματολογικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή αποδεικτικών στοιχείων από κινητές συσκευές. Τέλος, παρουσιάζονται τα νομικά ζητήματα που αναφύονται κατά τις έρευνες σε ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο και ιδίως προβληματισμοί σχετικά με την προστασία του απορρήτου της επικοινωνίας και των προσωπικών δεδομένων του υπό έρευνα προσώπου.