Σπάνιες γαίες στην Ελλάδα και τον κόσμο

Abstract

Οι Σπάνιες Γαίες, Rare Earth Elements (REE), είναι 17 μέταλλα που λόγω της ηλεκτρονικής τους δομής, έχουν ιδιαίτερες φυσικές και χημικές ιδιότητες. Σε αυτές ανήκουν οι 15 Λανθανίδες καθώς και τα στοιχεία Ύττριο και Σκάνδιο. Λόγω των ιδιοτήτων τους είναι απαραίτητες σε πάρα πολλές εφαρμογές της σύγχρονης τεχνολογίας και έχουν καταστεί γεωπολιτικό πλεονέκτημα για τις χώρες που τις διαθέτουν. Κοιτάσματα REE διαθέτουν πολλές χώρες, όμως η Κίνα έχει σχεδόν το μονοπώλιο παραγωγής REE, μια και κατέχει σήμερα το 55% της παγκόσμιας αγοράς (1). Η μονοδιάστατη εξάρτηση σε REE από την Κίνα, ιδικά μετά το πάθημα από την Ρωσία με το φυσικό αέριο, οδήγησε την Ευρώπη και τις ΗΠΑ σε πολιτικές επιλογές στήριξης ερευνών εναλλακτικών πηγών Σπάνιων Γαιών σε άλλες τοποθεσίες. Επίσης υποστηρίζονται μελέτες περιορισμού των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προκαλεί η εξόρυξη και η επεξεργασία αυτών των μεταλλευμάτων. Στην Ελλάδα λόγω της πλούσιας γεωλογικής της δομής, υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης κοιτασμάτων με REE. Έχουν εντοπισθεί από έρευνες στην Βόρεια Ελλάδα όπως στο παράκτιο μέτωπο και στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (2). Επίσης ελπιδοφόρες ενδείξεις έχουν εντοπισθεί στις παραθαλάσσιες ζώνες των Κυκλάδων και στα κοιτάσματα Βωξίτη στην Κεντρική Ελλάδα. Πρέπει όμως να επισημανθεί πως απαιτείται περαιτέρω συστηματική έρευνα για να εξακριβωθεί κατά πόσο αυτές οι μεταλλοφορίες REE, είναι οικονομικά αξιοποιήσιμες και περιβαλλοντικά διαχειρίσιμες. Τέλος ένας σημαντικός παράγοντας είναι η γεωπολιτική σημασία των REE σε τοπικό επίπεδο, με ότι σημαίνει αυτό για την σταθερότητα στην περιοχή.