Ο ρόλος της συναισθηματικής νοημοσύνης στην ηγεσία στον τομέα της υγείας

Abstract

Η συναισθηματική νοημοσύνη έχει άμεση σχέση τόσο με την απόδοση ενός οργανισμού όσο και με την αποτελεσματικότητα της ηγεσίας. Ειδικά για τα επαγγέλματα υγείας, είναι κοινώς αποδεκτή η ανάγκη για ηγεσία που διακρίνεται από υψηλό βαθμό συναισθηματικής νοημοσύνης. Εξάλλου, ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του έργου των νοσηλευτών αποτελεί «συναισθηματική εργασία» και υπό αυτό το πρίσμα η συναισθηματική νοημοσύνη κατέχει σημαίνοντα ρόλο. Σκοπός: η αξιολόγηση των αντιλήψεων των νοσηλευτών σχετικά με το στυλ ηγεσίας και τη συναισθηματική νοημοσύνη των προϊσταμένων τους, καθώς και η ερμηνεία των παραγόντων που σχετίζονται με τη διαμόρφωση των αντιλήψεων των νοσηλευτών για την ηγεσία. Τέλος, σκοπός είναι να διερευνηθεί και η σχέση του στυλ ηγεσίας των προϊστάμενων νοσηλευτών με τη συναισθηματική νοημοσύνη τους. Υλικό – Μέθοδος: Το δείγμα αποτέλεσαν 150 νοσηλευτές ενός μεγάλου Γενικού Νοσοκομείου της Δυτικής Αττικής. Το ποσοστό ανταπόκρισης ήταν 92,67% (n=139). Η χρονική διάρκεια της έρευνας ήταν από τις 15 Σεπτεμβρίου 2024 έως τις 5 Οκτωβρίου 2024. Ως εργαλείο συλλογής δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο, αποτελούμενο από τρία μέρη: Στο πρώτο μέρος περιλαμβάνονταν 7 ερωτήσεις που αφορούσαν δημογραφικά και εργασιακά χαρακτηριστικά του δείγματος. Το δεύτερο μέρος περιλάμβανε την 5βαθμη κλίμακα Likert 36 στοιχείων της ηγεσίας MLQ (Multifactor Leadership Questionnaire) των Avolio, Bass & Jung (1999). Το τρίτο μέρος περιλάμβανε την 7βαθμη κλίμακα 30 στοιχείων της συναισθηματικής νοημοσύνης και συγκεκριμένα η ελληνική έκδοση της κλίμακας TEIQue-SF (Petrides, Pérez-González, & Furnham, 2007). Στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων, οι κατηγορικές μεταβλητές απεικονίζονται ως απόλυτες (n) και σχετικές (%) συχνότητες, ενώ οι ποσοτικές μεταβλητές απεικονίζονται ως μέση τιμή (τυπική απόκλιση). Για τον έλεγχο της κανονικής κατανομής των ποσοτικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε το Kolmogorov-Smirnov test και τα διαγράμματα κανονικότητας. Η αξιοπιστία των κλιμάκων και η εσωτερική συνοχή τους εκτιμήθηκε με τον συντελεστή Cronbach’s α. Προκειμένου να διερευνηθεί εάν υπάρχει σχέση μεταξύ μιας κατηγορικής και μιας ποσοτικής μεταβλητής χρησιμοποιήθηκαν παραμετρικοί και μη παραμετρικοί έλεγχοι, ανάλογα με το εάν η ποσοτική μεταβλητή ακολουθούσε ή όχι την κανονική κατανομή. Μεταξύ δυο ποσοτικών μεταβλητών η ύπαρξη σχέσης διερευνήθηκε με τον Spearman’s correlation coefficient. Το αμφίπλευρο επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε στο 5% Αποτελέσματα: Το 72,66% του δείγματος ήταν γυναίκες, ενώ η πολυπληθέστερη ηλικιακή ομάδα ήταν 51-60 ετών (36,69%). Οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν απόφοιτοι ΤΕΙ με ποσοστό 45,32% και το 32,37% των συμμετεχόντων είχαν προϋπηρεσία πάνω από 25 έτη. Το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος (69,06%), δεν κατείχε κάποια θέση ευθύνης ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχόντων (27,34%) εργάζονταν στο Χειρουργικό Τομέα. Από το σύνολο των αποφοίτων ΤΕΙ και ΑΕΙ, οι 70 συμμετέχοντες κατείχαν μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών και οι 7 συμμετέχοντες κατείχαν διδακτορικό τίτλο σπουδών. Η Μετασχηματιστική Ηγεσία (ΜΤ:2,2565 ΤΑ:0,92) και η Συναλλακτική Ηγεσία (ΜΤ:2,3282 ΤΑ:0,78443) βρέθηκε ότι υιοθετούνται περισσότερο σε σχέση με την Παθητική προς Αποφυγή Ηγεσία (ΜΤ:1,683 ΤΑ:0,631), από τους προϊστάμενους νοσηλευτές, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των εργαζόμενων νοσηλευτών. Οι ίδιοι αναγνώρισαν ότι οι προϊστάμενοι νοσηλευτές έχουν υψηλό επίπεδο ευημερίας (ΜΤ=4.83, ΤΑ=1,05) και κοινωνικότητας (ΜΤ=4,98, ΤΑ=1,14), ενώ έχουν ικανοποιητικό επίπεδο αυτοελέγχου (ΜΤ=4,23, ΤΑ=1,10) και συναισθηματικότητας (ΜΤ=4,28, ΤΑ=1,19). Συνολικά οι εργαζόμενοι νοσηλευτές αξιολόγησαν το επίπεδο συναισθηματικής νοημοσύνης των ηγετών τους ως υψηλό (ΜΤ=4,79, ΤΑ=1,39). Οι απόφοιτοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και ΙΕΚ αξιολόγησαν υψηλότερα την «Κοινωνικότητα» τον «Αυτοέλεγχο» και τη «Συνολική Συναισθηματική Νοημοσύνη» των προϊσταμένων τους σε σχέση με τους απόφοιτους ΤΕΙ και ΑΕΙ (p value<0,05). Από την ανάλυση συσχέτισης προέκυψε μέτρια έως ισχυρή θετική σχέση της «Μετασχηματιστικής» και της «Συναλλακτικής» ηγεσίας με όλες τις διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης και μια μέτρια αρνητική σχέση της «Παθητικής προς αποφυγή» ηγεσίας με όλες τις διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης (p value<0,05).