Η οικονομική κρίση και η αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος

Abstract

Το τραπεζικό σύστημα μιας χώρας αποτελεί εάν όχι το σημαντικότερο, εκ των πλέον σημαντικότερων παραγόντων που εξασφαλίζουν τη σταθερότητα και την ανάπτυξη τόσο της οικονο-μίας, όσο και του συνόλου της κοινωνίας της (Παγώνη Σ., 2013). Μέσα από τη ρευστότητα με την οποία διοχετεύει την αγορά το τραπεζικό σύστημα, υποστηρίζεται η ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, προάγοντας παράλληλα και τη δημιουργία καινοτόμων, ιδιωτικών ως επί το πλείστων επιχειρηματικών ιδεών. Κατά συνέπεια, η διατήρηση ενός τραπεζικού συστήματος το οποίο διέπεται από υγεία, αποτελεί πρωταρχικό σκοπό και στόχο για κάθε σύγ-χρονη κοινωνία (Ζώης Α., Σαρακινός Ι., Μισερλής Π., 2013). Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δυο δεκαετιών, η πλειονότητα των αναπτυσσόμενων αλλά και ανεπτυγμένων οικονομιών, αντιμετώπισαν κάποιας μορφής χρηματοπιστωτική κρίση (Κέ-ντρο Ερευνών Προοδευτικής Πολιτικής, 2013). Οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις διαταράσσουν την ομαλή λειτουργία του χρηματοοικονομικού συστήματος, με αρνητικές συνέπειες για την πραγματική οικονομία (Ζώης Α., Σαρακινός Ι., Μισερλής Π., 2013). Επιπλέον, έχουν ως επα-κόλουθο, όχι μόνο τη δαπάνη πόρων για την εξυγίανση των πιστωτικών ιδρυμάτων, αλλά και το σχεδιασμό μιας πολιτικής για την αναδιάρθρωση ολόκληρου του χρηματοοικονομικού συ-στήματος (Τράπεζα της Ελλάδος, 2012). Ένα τραπεζικό σύστημα το οποίο είναι αποδοτικό και διαθέτει ισχυρή κεφαλαιακή βάση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη διατήρηση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα και γενικότερα για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από τις δυσμενείς εξελίξεις του οικονομικού περιβάλλοντος. Έως το 2007 η Ευρωπαϊκή οικονομία σημείωνε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Στη συνέχεια όμως η παγκόσμια οικονομία αντιμετώπισε μία από τις σημαντικότερες κρίσεις των τελευ-ταίων 50 ετών ανασύροντας στην επιφάνεια σημαντικές αδυναμίες στην οργάνωση και λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών. Η διεθνής χρηματοοικονομική κρίση επέδρασσε σημαντικά στην υγεία του τραπεζικού συστήματος, απειλώντας τη βιωσιμότητα μεμονωμένων πιστωτικών ιδρυμάτων (Betz et al., 2013). Στην Ελλάδα, η μετάλλαξη της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης σε κρίση δημόσιου χρέους, συνέβαλλε στην αύξηση του πιστωτικού κινδύνου της χώρας και σε ορισμένες περιπτώσεις την οδήγησε κοντά στη χρεοκοπία. Για την αποφυγή της, από το 2010 έως το 2018 η χώρα μπήκε σε προγράμματα χρηματοοικονομικής στήριξης με σκοπό την εύρεση ρευστότητας και την κάλυψη των κρατικών υποχρεώσεων, τη δημοσιονομική εξυγίανση και τη στήριξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος (Τράπεζα της Ελλάδος, 2014). Από το 2010 και έπειτα επικράτησαν ακραίες συνθήκες τόσο στην ελληνική οικονομία όσο και στο τραπεζικό σύστημα. Τα βασικά προβλήματα με τα οποία ήρθαν αντιμέτωπες οι τράπεζες ήταν η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η αδυναμία άντλησης ρευστότητας από τις αγορές, η ραγδαία μείωση των καταθέσεων, η σημαντική μείωση της κεφαλαιακής επάρκειας και η επίπτωση της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους (Τράπεζα της Ελλάδος, 2014). Η σημαντική μείωση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών κατέστησε επιβεβλημένη την ανακεφαλαιοποίησή τους και την εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού συστήματος ώστε να διατηρηθεί η σταθερότητά του και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του κόσμου σε αυτό. Απώτερος σκοπός της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών ήταν η διασφάλιση της α-πρόσκοπτης λειτουργίας τους, η σταδιακή ανάκτηση καταθέσεων, η δημιουργία ρευστότητας και η στήριξη της ελληνικής οικονομίας και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος (Vousinas, 2015).

Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί μια βιβλιογραφική ανασκόπηση των γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης 2008-2015 στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως. Στα επόμενα κεφάλαια παρατίθενται απόψεις και αποσπάσματα ερευνών, που αποτυπώθηκαν από διάφορους επιστήμονες και μελετητές, και αφορούν στους παράγοντες που οδήγησαν στο ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, στις συνέπειες που προ-κλήθηκαν στην οικονομία και στον τραπεζικό κλάδο παγκοσμίως. Στη συνέχεια παρουσιάζο-νται στοιχεία αναφορικά με τη μετάδοση της κρίσης στην Ελληνική οικονομία και στο τραπεζικό σύστημα της χώρας καθώς και τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν για τη διάσωση αυτών. Στα πλαίσια της αναμόρφωσης του Ελληνικού Τραπεζικού συστήματος, γίνεται αναλυτική α-ναφορά στις συγχωνεύσεις και εξαγορές που πραγματοποιήθηκαν, στις ανακεφαλαιοποιή-σεις των Ελληνικών Τραπεζών καθώς και στους λοιπούς τρόπους ενίσχυσης και χρηματοδότησης αυτών.