Άρση απορρήτου για ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα από τη συνταγματική πρόβλεψη στη νομοθετική πραγματικότητα

Abstract

Θέμα της παρούσας εργασίας αποτελεί το απόρρητο της επικοινωνίας και η άρση του για τα ιδιαίτερα σοβαρά αδικήματα. Η συνταγματική κατοχύρωση του απορρήτου των επικοινωνιών, καθώς και το απόλυτα απαραβίαστο του δικαιώματος τούτου μαρτυρούν τη σπουδαιότητα που απέδωσε στο δικαίωμα αυτό ο συνταγματικός μας νομοθέτης. Το απόρρητο της επικοινωνίας αποτελεί την ειδικότερη έκφανση του δικαιώματος της προσωπικής ελευθερίας. Το δικαίωμα του άρθρου 19 του Συντάγματος φέρουν, τόσο τα φυσικά, όσο και τα νομικά πρόσωπα, ενώ η τήρησή του είναι δεσμευτική, αφενός για την κρατική εξουσία, και αφετέρου για τους ιδιώτες. Στην ανωτέρω συνταγματική διάταξη προβλέπονται δύο περιπτώσεις που επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση και μόνο η άρση του απορρήτου: ήτοι, για λόγους εθνικής ασφάλειας και για την διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων. Στην έννοια της εθνικής ασφάλειας εμπίπτουν ζητήματα που αφορούν την απειλή του ελληνικού κράτους από εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες. Επιπλέον, στην έννοια των ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων εμπίπτουν αυτά που περιοριστικά αναφέρονται σε ειδικότερο νόμο (προϊσχύσας ν. 2225/1994, πλέον ν. 5002/2022, ως εκτελεστικός νόμος του Συντάγματος). Η άρση του απορρήτου γίνεται πάντα κατόπιν εντολής της αρμόδιας δικαστικής αρχής και οι προϋποθέσεις άρσης προβλέπονται ρητώς και σαφώς από το νόμο. Ακόμη, για την διασφάλιση του απορρήτου η ίδια συνταγματική διάταξη προέβλεψε τη συγκρότηση και την λειτουργία ανεξάρτητης αρχής (Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου των Επικοινωνιών). Ένα ακόμη ζήτημα είναι η χρήση των αποδεικτικών στοιχείων στο Δικαστήριο, τα οποία αποκτήθηκαν κατά παράβαση του απορρήτου των επικοινωνιών. Πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας αποτελεί ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου, αλλά και η προστασία των εννόμων αγαθών της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας. Ωστόσο, ζήτημα παραμένει πως πάνω από το 80% των νόμιμων παρακολουθήσεων που γίνονται σήμερα αφορούν ζητήματα εθνικής ασφάλειας και πως ο κατάλογος των ιδιαίτερα σοβαρών αδικημάτων έχει επεκταθεί υπέρμετρα.