Τεχνικές «εγκληματολογικής» ανάλυσης στη διοίκηση έργων

Abstract

Η «Εγκληματολογική» ανάλυση στη Διοίκηση Έργων (Forensic Project Management) είναι μία καινοτόμος μέθοδος που πρωταρχικά εστιάζει στη συστηματική εξέταση και διερεύνηση ενός έργου με σκοπό να προσδιοριστεί τι πήγε λάθος και γιατί. Η μέθοδος προσομοιώνει το σκεπτικό και τις πρακτικές που χρησιμοποιούνται όταν διερευνάται ένα έγκλημα (εξ’ ου και ο όρος “Forensic”), δηλαδή, συνδυάζονται ευρήματα και αναλύονται με προσεγγίσεις από διαφορετικά επιστημονικά πεδία, επιχειρώντας παράλληλα την ανασύσταση ενός περιστατικού ταξιδεύοντας πίσω στο χρόνο. Αυτός ο τύπος ανάλυσης διεξάγεται συνήθως μετά την ολοκλήρωση ή την αποτυχία ενός έργου και επιχειρεί να προσδιορίσει τα βασικά πρωτογενή αίτια τυχόν ζητημάτων, προβλημάτων, αστοχιών, ελλιπών πρακτικών, παραλείψεων, κλπ., τα οποία είτε σταδιακά είτε εφάπαξ προκάλεσαν αποκλίσεις από τους στόχους και τελικά την αποτυχία σε έναν ή περισσότερους αντικειμενικούς στόχους του έργου. Όπως σε όλες τις μεθόδους ανάλυσης έργων, έτσι και στην εγκληματολογική ανάλυση τα ευρήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως διδάγματα και ως ιστορικά στοιχεία ώστε να βελτιωθεί η εκτέλεση των μελλοντικών έργων και να αποφευχθούν παρόμοια προβλήματα. Υπ’ αυτήν την έννοια, η εγκληματολογική ανάλυση μπορεί να θεωρηθεί και ως εργαλείο ανάπτυξης γνωσιακού κεφαλαίου σε μία επιχείρηση, το δε γνωσιακό κεφάλαιο που δυνητικά προκύπτει έχει ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία καθώς συνήθως εμπλέκονται εμπειρογνώμονες από διαφορετικά, συνδυαζόμενα γνωστικά αντικείμενα. Η εγκληματολογική ανάλυση έργων είναι επίσης εξ’ ορισμού ευρεία και ως προς το χρονικό πλαίσιο που διερευνά, καθώς συνήθως καλύπτει το συνολικό κύκλο ζωής ενός έργου, από την εκκίνηση μέχρι την παράδοση, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, της εκτέλεσης και της παρακολούθησης. Συνεπώς, υπάρχει διερεύνηση τόσο των γνωστικών περιοχών της Διοίκησης Έργων όσο και των φάσεων του έργου. Στην παρούσα εργασία αναλύονται αρχικά βασικές και προ απαιτούμενες έννοιες για την Διοίκηση των Έργων και απαριθμώνται συνοπτικά τα αίτια και οι τύποι αποτυχίας των έργων. Το κεντρικό θέμα της εργασίας -και αυτό που προσδίδει προστιθέμενη αξία- είναι η καταγραφή, κατηγοριοποίηση, παρουσίαση και αξιολόγηση ορισμένων εκ των πλέον δόκιμων εργαλείων και τεχνικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εγκληματολογική ανάλυση ώστε να ανευρεθούν τα αίτια αποτυχίας. Ενδεικτικά, τέτοιου είδους εργαλεία και τεχνικές είναι η ανάλυση πρωτογενούς αιτίου (Root Cause Analysis), η ανάλυση καταστάσεων και επιπτώσεων αποτυχίας (Failure Mode and Effects Analysis - FMEA), τα διαγράμματα Ishikawa/Fishbone, τα διαγράμματα Pareto, η ανάλυση δέντρου σφαλμάτων (Fault Tree Analysis - FTA), η μεθοδολογία αλυσίδας συμβάντων (Event Chain Methodology – ECM) και οι ασαφείς εννοιολογικές απεικονίσεις (Fuzzy Cognitive Maps). Κατά την διερεύνηση αυτή διαπιστώθηκε ότι πολλά από τις μεθόδους και τα εργαλεία αυτά βρίσκονται διάσπαρτα στις διάφορες περιοχές γνώσης (ιδιαίτερα όμως στην περιοχή της Διαχείρισης Ποιότητας), επομένως ένα κρίσιμο παράγωγο της εργασίας είναι και η αρχική ανάπτυξη εκ του μηδενός μίας εργαλειοθήκης (toolbox) εγκληματολογικής ανάλυσης έργων. Η εργασία ολοκληρώνεται με τα κύρια πορίσματα και συμπεράσματα καθώς και προτάσεις για μελλοντική έρευνα.