Κοινωνικές ανισότητες στον δίδυμο - πράσινο και ψηφιακό - καπιταλισμό
Προβολή/ Άνοιγμα
Λέξεις κλειδιά
Κοινωνικές ανισότητες ; Καπιταλισμός ; Οικολογικός καπιταλισμός ; Ψηφιακός καπιταλισμός ; Eco ; Green ; Digital ; Πράσινη οικονομία ; Πράσινη ανάπτυξη ; Φτώχεια ; Ενεργειακή φτώχεια ; Ψηφιακός αναλφαβητισμός ; Κλιματική κρίση ; Κλιματική αλλαγή ; Ανεμογεννήτριες ; Φωτοβολταϊκά πάνελ ; Φτώχεια ; ΠρεκαριάτοΠερίληψη
Ο όρος κλιματική κρίση στη διεθνή βιβλιογραφία έρχεται να περιγράψει τις βίαιες αλλαγές, που γίνονται εξαιτίας της αλλαγής κλίματος. Αλλαγές, που μπορεί να είναι συνηθισμένες σε ό, τι αφορά στη Γη, που είναι ένας ζωντανός οργανισμός αλλά δημιουργούν συνθήκες αβιοτικές για τον άνθρωπο: αύξηση της θερμοκρασίας της Γης, ξηρασίες, ακραία καιρικά φαινόμενα, διάλυση των παγόβουνων, άνοδος της στάθμης των θαλασσών κ.ά.
Η διπλωματική εργασία διερευνά και περιγράφει τις κοινωνικές ανισότητες, στο στάδιο του επιφανειακά «πράσινου» ή «οικολογικού» και ψηφιακού καπιταλισμού ή καπιταλισμού της δικτύωσης. Εφεξής θα τον αποκαλούμε συνοπτικά «Δίδυμο Καπιταλισμό» ή «Δίδυμη Μετάβαση» λόγω της διττής, πράσινης και ψηφιακής υπόστασής του, στο πλαίσιο της Δ΄ Βιομηχανικής Επανάστασης, η οποία είναι σε εξέλιξη.
Η πανδημία του Covid-19 δημιούργησε νέες συνθήκες σε παγκόσμια κλίμακα, με τη μαζική χρήση των δικτύων, για τις ανάγκες του οικιακού, του επαγγελματικού και του δημόσιου χώρου. Ο ψηφιακός, καπιταλιστικός μετασχηματισμός επιταχύνθηκε. Δημιουργήθηκε νέα δυναμική κι ανισορροπία στη σχέση ελεύθερου και εργασιακού χρόνου κ.ά. Το ίδιο συνέβη για εντελώς διαφορετικούς λόγους με την πράσινη μετάβαση. Εξαιτίας των κλιματικών προβλημάτων, αποφασίστηκε η πράσινη μετάβαση προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να επιταχυνθεί. Όμως, η ρωσο-ουκρανική κρίση δημιούργησε νέα ερωτηματικά για τη σταθερότητα των τιμών και την τυχόν μερική επαναφορά στον λιγνίτη.
Η ιδέα της πράσινης ανάπτυξης, δηλαδή της μετάβασης προς μορφές ενέργειας, που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον θα περάσουν πολλές δεκαετίες, ώσπου να ωριμάσει στην πράξη και να γίνει πρακτικά υλοποιήσιμη. Αφενός, διότι διαχρονικά υπήρξαν ισχυρά συμφέροντα γύρω από την εξόρυξη, παραγωγή, μεταφορά κι εμπορία του πετρελαίου και των λιγνιτών, αφετέρου γιατί υπήρξαν κατά καιρούς προβλήματα και σε ό, τι αφορά στην τεχνολογία των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.).
Τα προβλήματα αυτά αφορούσαν, αφενός την ωριμότητα της χρήσης των ΑΠΕ, που συνδέονταν με πρακτικά προβλήματα της καθημερινότητας, αφετέρου στη σταθερότητα του δικτύου. Οι πηγές πράσινης ενέργειας, από ήλιο και άνεμο δεν είναι σταθερές αλλά εξαρτώνται από τον καιρό. Βασική αιτία είναι ότι δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς η αποθήκευση ενέργειας. Τίθενται ζητήματα κόστους της πράσινης ενέργειας αλλά βέβαια και των ορίων της.
Το θέμα της παύσης εκμετάλλευσης των ορυκτών πόρων για καύσιμα κι η αναγκαιότητα για στροφή σε πράσινες μορφές ενέργειας υιοθετείται αρχικά, από τα αναρχικά, αριστερά, σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κινήματα και τα οικολογικά – περιβαλλοντικά κινήματα και κόμματα. Το πρόβλημα διογκώνεται κατά την ρωσο-ουκρανική κρίση του 2022. Σ΄αυτήν τη φάση ζητείται πολιτικά από κάποιες πλευρές στην Ευρώπη, η χρήση λιγνιτών για ν΄αποσοβηθεί κι η ενεργειακή κρίση κι ακόμη κι οπαδοί της πράσινης ενέργειας διχάζονται.
Ο Πωλ Ντράκερ ορίζει τον μετακαπιταλισμό ως την περίοδο κυριαρχίας του «πόρου της γνώσης». Πρόκειται, όπως εξηγεί για χρονική περίοδο, που μετασχηματίζει και το άτομο και τον καπιταλισμό κι αλλάζει την κοινωνική, πολιτική κι οικονομική δυναμική . Στη διπλωματική εργασία εξετάζουμε τις πτυχές της δίδυμης μετάβασης του καπιταλισμού προς μία πράσινη και ψηφιακή κατεύθυνση, που λειτουργεί καταλυτικά στο πεδίο των ήδη υπαρκτών κοινωνικο-οικονομικών ανισοτήτων και δημιουργεί καινούργιες. Ιδίως, όταν δεν ξεκινούν όλες οι χώρες ή οι πολίτες τους κ.ο.κ. από την ίδια αφετηρία ως προς αυτή τη δίδυμη μετάβαση, που βιώνεται κατά την περίοδο του μετακαπιταλισμού. Αυτή η διαδικασία είναι εξελικτική και παρατηρούνται μία σειρά από ασυνέχειες και διαφορετικές όψεις του φαινομένου του δίδυμου καπιταλισμού. Αυτές οι όψεις συνδέονται με την πράσινη και ψηφιακή τεχνολογία και την κατοχή ή διαχείριση κι εμπορία σπάνιων γαιών, καθώς και με γεωπολιτικά προβλήματα, ταξικές αντιθέσεις κι ανισότητες.