Ο ρόλος των κανονιστικών παρεμβάσεων στο δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού : θεωρία και μελέτες περιπτώσεων

Abstract

Για περισσότερο από μία δεκαετία η παγκόσμια οικονομία υπέστη δύο μεγάλα σοκ, αυτό της οικονομικής κρίσης που έγινε αισθητό το 2008 και αυτό της υγειονομικής κρίσης, η οποία συντάραξε την ανθρωπότητα σε επίπεδο απώλειας ανθρώπινων ζωών, αλλά και σε επίπεδο οικονομίας. Η ελληνική οικονομία έγινε αποδέκτης δραματικών επιπτώσεων. Η βίαιη μεταβολή της ζήτησης και της προσφοράς, παγκοσμίως, συνοδευόμενη από πρωτόγνωρα περιοριστικά μέτρα, δημιούργησαν μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση. Μέσα σε αυτό το ιδιαίτερο κλίμα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού στην Ελλάδα, θεματοφύλακας του ανταγωνισμού, από πολύ νωρίς εκίνησε διαδικασίες και έρευνες για την αντιμετώπιση διάφορων φαινομένων στην αγορά, ιδιαίτερα στις αγορές εκείνες τις οποίες η κρίση έπληξε περισσότερο. Σκοπός της, η διαφύλαξη της ανταγωνιστικής δομής της αγοράς, η προστασία των συμφερόντων του καταναλωτή και η οικονομική ανάπτυξη. Μέσα από την ανάλυση της παρούσας εργασίας επιχειρείται μέσα από τη μελέτη τριών κλάδων της οικονομίας, η ανάδειξη του ρόλου των κανονιστικών παρεμβάσεων που πραγματοποιούνται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΑ), αλλά και το θεσμικό και νομικό πλαίσιο υπό τη σκέπη του οποίου αναπτύσσονται αυτές οι παρεμβάσεις. Ο νόμος 3959/2011 περί προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού δίνει την εξουσία στην Επιτροπή Ανταγωνισμού να ερευνά, να εντοπίζει παραβάσεις, να θέτει πρόστιμα και να λαμβάνει μέτρα αντιμετώπισης των αντί-ανταγωνιστικών πρακτικών. Αλλά ακόμη και όταν δεν παραβιάζονται τα άρθρα 1 και 2 του ν. 3959/2011 (ή 101 και 102 της ΣΛΕΕ), όμως διαπιστώνεται ότι ο ανταγωνισμός δεν λειτουργεί αποτελεσματικά, η κανονιστική παρέμβαση αποτελεί ένα μέτρο ώστε να μην μένουν περιθώρια ανάπτυξης αθέμιτων πρακτικών στην αγορά με πρόκληση αρνητικών συνεπειών σε επιχειρήσεις, σε καταναλωτές, στην εθνική οικονομία ακόμη και στη δημοκρατία σε ορισμένες περιπτώσεις. Είναι σημαντικό να διαφυλάσσεται η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς με κάθε τρόπο. Ο ρόλος της ΕΑ ενισχύεται και μέσω του άρθρου 23 του ν. 3959/2011, το οποίο της επιτρέπει να γνωμοδοτεί για την κατάργηση ή τροποποίηση νομοθετικών διατάξεων, εάν κρίνει ότι σε αυτές οφείλεται η έλλειψη συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Πρόκειται για μια δικλείδα ασφαλείας κατά την εφαρμογή της πολιτικής ανταγωνισμού, προσφέροντας προστασία στις επιχειρήσεις και στο όφελος του καταναλωτή, δημιουργώντας παράλληλα αίσθημα εμπιστοσύνης και δικαίου σε όλους τους φορείς της αγοράς.