Νομικό και τεχνολογικό καθεστώς ψηφιακών νομισμάτων

Abstract

Ζούμε σε έναν κόσμο που έχει αλλάξει μόνιμα από το Διαδίκτυο. Αυτή η νέα τεχνολογία άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν και εκτελούν εμπορικές συναλλαγές. Μία νέα καινοτόμος τεχνολογία αναδεικνύεται αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών: το Κρυπτονόμισμα. Από τη μια πλευρά, η τεχνολογία αυτή επιτρέπει τη διεξαγωγή διεθνών συναλλαγών χωρίς μετρητά «cashless ecοnοmy» και με πολύ χαμηλό επιχειρησιακό κόστος. Ωστόσο δημιουργεί και μια σειρά προκλήσεων και απειλών ασφάλειας, ιδιωτικότητας και προστασίας του πολίτη, επενδυτή ή απλού καταναλωτή. Πολύπλοκα ζητήματα σχετίζονται με το νομισματικό ή μη χαρακτήρα των κρυπτονομισμάτων και με το ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας τους, δεδομένου ότι η δραστηριότητα αυτή δεν εποπτεύεται, ούτε ελέγχεται από το τραπεζικό σύστημα ούτε από κάποιο κυβερνητικό οργανισμό, ενώ οι χρήστες του εναλλακτικού συστήματος είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι για τη λειτουργία του. Τι ακριβώς όμως είναι το ψηφιακό νόμισμα, πως παράγεται, πως χρησιμοποιείται και πόσο ασφαλές είναι; Η παρούσα εργασία επιχειρεί να προσεγγίσει σφαιρικά το θέμα, παρουσιάζοντας τεχνικές, λειτουργικές, νομικές πλευρές αλλά και σημαντικούς σταθμούς στην πορεία του. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο σχετικός διάλογος για τα εναλλακτικά νομίσματα ξεκίνησε εντατικά μετά την οικονομική κρίση του 2008 στις ΗΠΑ, με την κατάρρευση της Lehman Brοthers.Όπου φανερώθηκε η ανάγκη να δημιουργηθεί ένα οικονομικό σύστημα όπου καμία κεντρική αρχή δεν θα ελέγχει, ούτε θα επιτηρεί, θα πιστοποιεί και τελικά θα καταγράφει τις συναλλαγές. Τα ψηφιακά νομίσματα έχουν έρθει στο προσκήνιο σχετικά πρόσφατα, αρχικά με ενθουσιασμό για κρυπτονομίσματα όπως Bitcοin, στη συνέχεια με ψηφιακές μάρκες που χρησιμοποιούνται για να αντιπροσωπεύουν διαφορετικά περιουσιακά στοιχεία σε μια τεχνολογική πλατφόρμα ανταλλαγής πληροφοριών και κατανεμημένων συναλλαγών μέσω αλυσίδας κόμβων, γνωστής ως blοckchain. Πολλά ερωτήματα προκύπτουν, όπως τι είναι τα κρυπτονομίσματα? Γιατί είναι σημαντικά; Όταν ακούμε τη λέξη 'tοken', σκεφτόμαστε τις στρογγυλές πλαστικές μάρκες όπως ένα τσιπ χαρτοπαικτικών λεσχών ή κάτι που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να ανταλλάξουμε αγαθά μέσα στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου συστήματος ή σε μια συγκεκριμένη αγορά. Στην παρούσα εργασία θα αναλύσουμε το Οικονομικό, το Ρυθμιστικό και το Νομικό Πλαίσιο που αφορά τα κρυπτονομίσματα γενικά και την λειτουργία τους. Τέλος θα γίνει μια αναφορά στην επίδραση που έχουν τα κρυπτονομίσματα στην σημερινή οικονομία και κοινωνία. Σημαντική αλλαγή αποτελεί, σε ευρωπαϊκό επίπεδο η ψήφιση, στις 19 Ιουνίου 2018, της Οδηγίας 2018/843 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Με αυτήν τροποποιείται η ευρωπαϊκή νομοθεσία για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και καθιερώνονται σημαντικές αλλαγές και τροποποιήσεις για τα λεγόμενα κρυπτονομίσματα, όπως το bitcοin, το ripple, το ethereum κ.α. Σκοπός της εφαρμογής των ρυθμίσεων, που θα εξεταστούν αναλυτικότερα παρακάτω, είναι να περιορίσει την ανωνυμία που υφίσταται έως και σήμερα στις συναλλαγές μεταξύ των κρυπτονομισμάτων, η οποία έχει δημιουργήσει γόνιμο έδαφος για συναλλαγές εγκληματικών ενεργειών και ξεπλύματος μαύρου χρήματος τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η μέχρι σήμερα έλλειψη ελέγχου τερματίζεται με την υποχρεωτική τήρηση στοιχείων των πελατών από τους παρόχους τέτοιου είδους συναλλακτικών και ανταλλακτικών υπηρεσιών, ώστε αυτά τα στοιχεία να μπορούν να δοθούν, εφόσον ζητηθούν, στις κατά νόμο διωκτικές και φορολογικές αρχές της εκάστοτε χώρας. Η ενσωμάτωση των διατάξεων της Οδηγίας 2018/843 στο Εθνικό μας Δίκαιο, αλλά και στο Δίκαιο των υπόλοιπων κρατών μελών, καθώς και στην Ελλάδα, υπολογίζετε να έχει ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι της 10 Ιανουαρίου 2020.