Η αστική ευθύνη του Δημοσίου κατά τα άρθρα 105-106 ΕισΝΑΚ: η περίπτωση της παροχής υπηρεσιών υγείας

Abstract

Η αστική ευθύνη του Δημοσίου αποτελεί ένα από τους πιο σημαντικούς και αποτελεσματικούς θεσμούς αποζημίωσης στη φαρέτρα του διοικουμένου, ο οποίος γεννήθηκε εξ αφορμής μιας δωροδοκίας δημοσίου υπαλλήλου, σταδιακά ωρίμασε και σμιλεύτηκε από τη νομολογία, αποτέλεσε εφαλτήριο για προβληματισμούς και γνωματεύσεις επιφανών νομικών, ώστε να καταλήξει εν τέλει, ύστερα από πολλές αμφιταλαντεύσεις να κατοχυρωθεί και νομοθετικά στα άρθρα 105 και 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα. Ο θεσμός αυτός, μάλιστα ενισχυμένος από πάγια νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων αποτελεί την ανατροπή του "απυρόβλητου" της Διοίκησης σε βαθμό τέτοιο, που πλέον στο χώρο της υγείας η ευθύνη να χαρακτηρίζεται αντικειμενική και να προέρχεται εκ του νόμου. Πρόκειται, λοιπόν, για τις περιπτώσεις όπου τα όργανα του Δημοσίου ή των ΝΠΔΔ, όπως είναι το ιατρικό, υγειονομικό και διοικητικό προσωπικό στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας προβαίνουν σε μια παράνομη πράξη, παράλειψη, υλική ενέργεια ή παράλειψη υλικής ενέργειας κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, προκαλώντας αιτιωδώς περιουσιακή ή ηθική ζημία στον πολίτη. Συνεπώς, εσφαλμένη διάγνωση, επιλογή θεραπείας ή ενέργεια κατά το προεγχειρητικό, ή μετεγχειρητικό στάδιο, ή κατά τη διαδικασία ανάνηψης η οποία παραβιάζει κανόνα δικαίου, την καλή πίστη ή τα διδάγματα της κοινής πείρας ή αφορά την πλημμελή οργάνωση, λειτουργία και διοίκηση του θεραπευτηρίου στοιχειοθετεί ευθύνη του Δημοσίου. Ομοίως, ευθύνεται το Δημόσια σε αποζημίωση στις περιπτώσεις που η παράνομη συμπεριφορά αφορά καθεαυτό το προσωπικό του δημόσιου παρόχου υγείας, από παράνομες πράξεις και ενέργειες της διοίκησης προσβάλλουσες το υπαλληλικό του καθεστώς και τα δικαιώματά του στην εργασία ή την ισότητα. Στην παρούσα διπλωματική εργασία, ερευνάται η ιστορική εξέλιξη του θεσμού αυτού, τα θεμέλια και οι στόχοι του, οι ιδιομορφίες και οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις βάσει των οποίων μπορεί να τεθεί σε λειτουργία ο αποζημιωτικός μηχανισμός της αστικής ευθύνης του Δημοσίου. Παράλληλα, εξετάζονται η σχετικά πρόσφατη "ανακάλυψη" του θεσμού της αστικής ευθύνης και οι αξιοσημείωτες αναγνωρίσεις από το Δικαστήριο του Στρασβούργου των ρητώς κατοχυρωμένων από την ΕΣΔΑ δικαιωμάτων για ζωή, υγεία και αξιοπρέπεια, επισημαίνοντας τη συνεχή όσμωση εθνικής νομοθεσίας και Σύμβασης. Επιπροσθέτως, δίνεται έμφαση στις περιπτώσεις του ιατρικού σφάλματος στο δημόσιο χώρο της υγείας, οι μορφές εκδήλωσής του, ενώ παρατίθεται πλούσια νομολογία, η οποία φαίνεται να προστατεύει την ασθενέστερη θέση του ζημιωθέντα πολίτη, κρούοντας τον κώδωνα στο Δημόσιο και εφιστώντας την προσοχή σε υγειονομικό και διοικητικό προσωπικό. Για το τελευταίο εξετάζονται οι περιπτώσεις ευθύνης του Δημοσίου λόγω παρανομίας στη διεκπεραίωση διορισμών, μεταθέσεων, απολύσεων, στη χορήγηση επιδομάτων, αποδοχών και αδειών. Επίσης, αναλύονται ζητήματα όπως, το είδος της ευθύνης του Δημοσίου, το εύρος της αποζημίωσης, οι προθεσμίες παραγραφής, η αρμοδιότητα του δικαστηρίου και τέλος η ευχέρεια δράσης του δημόσιου παρόχου υγείας έναντι του υπεύθυνου προσώπου. Συμπερασματικά, θεωρώ πως η διπλωματική αυτή εργασία συμβάλει ως ένα μικρό λιθαράκι στο οικοδόμημα του θεσμού της αστικής ευθύνης στο χώρο της υγείας, ο οποίoς προσαρμόζεται και ακολουθεί τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις, αποκαθιστώντας το αίσθημα της ασφάλειας και του δικαίου, της νομιμότητας και της δικαιοσύνης στους διοικούμενους.