Οι διεθνείς εμπορικές διαμάχες και η αντιμετώπισή τους στο πλαίσιο της διεθνούς εμπορικής διπλωματίας

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται τις διεθνείς εμπορικές διαμάχες και τον τρόπο επίλυσής τους στο πλαίσιο της διεθνούς εμπορικής διπλωματίας. Σκοπός της εργασίας είναι να αναδειχθούν τα χαρακτηριστικά της πολυμερούς εμπορικής συνεργασίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε μεταπολεμικά, να διερευνηθούν τα αίτια των εμπορικών συγκρούσεων, να περιγραφούν οι μηχανισμοί επίλυσης εμπορικών διαφορών, να σκιαγραφηθεί ο τρόπος επίλυσης μέσα από τη μελέτη συγκεκριμένων διεθνών διενέξεων και τέλος να προσδιοριστούν οι προοπτικές για την αποτελεσματική επίλυση των εμπορικών συγκρούσεων. Τα αίτια των εμπορικών συγκρούσεων ανάγονται στην προσπάθεια των κρατών για επικράτηση σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Μια εύρωστη οικονομικά χώρα μπορεί να επιβληθεί και σε πολιτικό επίπεδο αλλά και να ικανοποιήσει καλύτερα τα συμφέροντα της. Κατά συνέπεια, η προσπάθεια των κρατών για επικράτηση στο παγκόσμιο σύστημα, έχει οδηγήσει στην εμφάνιση εμπορικών διενέξεων, διαφορών μεταξύ κρατών τα οποία επιβάλλοντας δασμούς και άλλα προστατευτικά μέτρα, επιδιώκουν να αυξήσουν την οικονομική τους δύναμη και μέσω αυτής, την πολιτική τους δύναμη, με απώτερο στόχο την ισχυροποίηση της θέσης τους στο διεθνές περιβάλλον. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου αποτελεί τον θεματοφύλακα των αξιών του πολυμερούς εμπορικού συστήματος, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην περίπτωση που διασαλευτεί το εμπορικό σύστημα, ο Οργανισμός έχει αναπτύξει ένα πολύ καλό και αποτελεσματικό σύστημα επίλυσης διαφορών σε στόχο την αμοιβαία αποδεκτή λύση και για τα δύο μέρη έτσι ώστε να επιτευχθεί ο κεντρικός σκοπός του, ένα ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο για όλους. Μέσω του συστήματος επίλυσης διαφορών του Οργανισμού έχουν επιλυθεί πολλές διαφορές όπως ο πόλεμος της μπανάνας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Οι ιστορικοί και πολιτικοί δεσμοί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής είναι πολύπλευροι και συνεκτικοί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες στήριξαν τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μια Ευρώπη χωρίς αντιπαλότητες, παραμένοντας σύμμαχος της με οδηγό την πεποίθηση πως με αυτό τον τρόπο θα επιτευχθεί καλύτερα ο στόχος της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας. Οι ισχυροί δεσμοί των δύο πλευρών δεν τους εμπόδισαν, όμως, να έχουν και περιόδους διενέξεων, όπως η διένεξη για το χάλυβα το 2002, αλλά και η πρόσφατη διαμάχη που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Οι εμπορικές διενέξεις μπορούν να μετατραπούν σε εμπορικούς πολέμους όταν οι δύο πλευρές αποφασίζουν και εφαρμόζουν οικονομικά μέτρα ως τιμωρία και όχι ως μέσο για την επίλυση της διαφοράς. Η ιστορία έχει δείξει, όμως, πως σπάνια οι εμπορικές διενέξεις μετατρέπονται σε εμπορικούς πολέμους καθώς τα κράτη πολύ γρήγορα αντιλαμβάνονται ότι ένας πόλεμος έχει και αρνητικές συνέπειες στην οικονομία και την ανάπτυξη τους, όπως έδειξε και το πρόσφατο παράδειγμα της εμπορικής διαμάχης μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας, οι οποίες το Δεκέμβριο του 2018 συμφώνησαν τρίμηνη εκεχειρία, με σκοπό να συζητήσουν τις διαφορές τους.