Απασχόληση και κατάθλιψη σε άτομα ηλικίας 50+ στην Ελλάδα και στην Ευρώπη

Abstract

Η Κατάθλιψη αποτελεί τη σημαντικότερη ψυχική νόσο της σημερινής εποχής. Ενώ η ύπαρξή της είναι διαδεδομένη από αρχαιοτάτων χρόνων, σύμφωνα με ιστορικές πηγές, σήμερα ταλανίζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ενώ αποτελεί κύρια αιτία νοσηρότητας στην τρίτη ηλικία επηρεάζοντας την καθημερινή ζωή των ηλικιωμένων και οδηγώντας τους στην περιθωριοποίηση και το στιγματισμό. Σκοπό της παρούσας εργασίας αποτελεί η διερεύνηση της συσχέτισης ανάμεσα στην κατάθλιψη, ορισμένους επαγγελματικούς/εργασιακούς, δημογραφικούς, καθώς και κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες, αλλά και μεταβλητές νοσηρότητας (δείκτες υγείας) σε άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Η ανάλυσή μας βασίζεται στο δεύτερο κύμα συλλογής στοιχείων της διεπιστημονικής και διαχρονικής Έρευνας για την Υγεία, τη Γήρανση και τη Συνταξιοδότηση στην Ευρώπη (SHARE). Στο 1ο κεφάλαιο παρουσιάζονται σημαντικές πληροφορίες για τους διάφορους τύπους κατάθλιψης, έτσι όπως αυτοί έχουν προκύψει μέσω της τέταρτης έκδοσης του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-IV), ενώ στο 2ο κεφάλαιο γίνεται λόγος για την κατάθλιψη στα άτομα της τρίτης ηλικίας. Ειδικότερα, αναφέρονται οι παράγοντες κινδύνου που ευνοούν την εμφάνιση κλινικής κατάθλιψης στους ηλικιωμένους, η συμπτωματολογία, ο επιπολασμός, οι συνέπειες, όπως επίσης και οι τρόποι αντιμετώπισης της συγκεκριμένης ψυχικής νόσου. Παράλληλα, πραγματοποιείται μία συνοπτική αναφορά σε όλους εκείνους τους παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της κλινικής κατάθλιψης. Στο 3ο κεφάλαιο διαχωρίζονται οι έννοιες «εργασιακό άγχος» και «επαγγελματική εξουθένωση», ενώ δίνεται έμφαση στις επιπτώσεις του συνδρόμου της επαγγελματικής εξουθένωσης (job burnout) σε όλες τις πτυχές της ζωής ενός ατόμου και κυρίως στην ψυχική του υγεία. Το 4ο κεφάλαιο περιλαμβάνει την περιγραφική ανάλυση των στοιχείων που μας παρέχονται μέσω του δεύτερου κύματος του SHARE. Η ανάλυση περιλαμβάνει στο σύνολό της δεκατέσσερις χώρες, ενώ κύριο εύρημα αυτής αποτελεί ότι η πλειοψηφία του δείγματος που συμμετείχε στη συγκεκριμένη έρευνα, αισθάνεται υγιής κρίνοντας το επίπεδο της σωματικής και ψυχικής της υγείας ως ικανοποιητικό, γεγονός που σημαίνει ότι δεν αντιμετωπίζει κάποιο σοβαρό χρόνιο νόσημα, κινητικό περιορισμό ή ψυχική ασθένεια που να παρεμποδίζει την αυτονομία και τη λειτουργικότητά της. Προχωρώντας στο 5ο κεφάλαιο, εξετάζεται εάν και σε τι βαθμό συσχετίζεται η κατάθλιψη με ποικίλους δημογραφικούς, κοινωνικο-οικονομικούς και εργασιακούς παράγοντες, καθώς και με παράγοντες νοσηρότητας, διαπιστώνοντας ότι η κακή σωματική υγεία, η ύπαρξη δηλαδή χρόνιων παθήσεων, κινητικών περιορισμών κ.α., συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην εμφάνιση κατάθλιψης. Τέλος, στο 6ο κεφάλαιο διερευνάται η επίδραση όλων των προαναφερθέντων παραγόντων στην εμφάνιση ή όχι κατάθλιψης με τα σημαντικότερα αποτελέσματα να περιλαμβάνονται στο 7ο κεφάλαιο όπου φαίνεται ότι το φύλο, η οικογενειακή κατάσταση, η ικανοποίηση ή όχι που αντλεί ένα άτομο από το εργασιακό του περιβάλλον, καθώς και η επιθυμία του για πρόωρη συνταξιοδότηση είναι ορισμένοι μόνο από τους παράγοντες που επιδρούν στην εμφάνιση της συγκεκριμένης ψυχικής νόσου.